ارزیابی جهش شهری و تاثیر آن بر پوشش گیاهی و پایایی زیست محیطی (مطالعه موردی: شهر زاهدان)

توسعه فیزیکی بدون برنامه باعث آسیب های جبران ناپذیری همچون تغییر کاربری اراضی، ازبین رفتن پوشش گیاهی، افزایش دمای سطح زمین، گران شدن اراضی مسکونی و گرایش به حاشیه نشینی بدون برنامه می شود. در این مقاله به منظور بررسی تغییرات شهری طی یک دوره مطالعاتی ۲۵ سا له از سال  ۱۳۷۴ تا سال ۱۳۹۹  به منظور جلوگیری از آسیب ها ذکر شده در اثر توسعه فیزیکی بدون برنامه، سه تصویر Landsat برای تجزیه و تحلیل از وب سایت سازمان زمین شناسی آمریکا تهیه شد. پیش پردازش و پردازش ها برای شناسایی تغییرات بر روی تصاویر جهت برآورد توسعه فیزیکی در نرم افزار ArcMap و ENVI انجام شده، دمای سطح زمین استخراج شد، مناطق حاشیه نشین مشخص گردید. نقشه تغییرات به دست آمد و درنهایت نتایج به دست آمده اعتبار سنجی گردید. نتایج نشان داد در سال ۱۳۹۹ و ۱۳۹۴ میزان دمای سطح زمین در مناطق شمالی و شمال شرقی نسبت به جهات دیگر شهر بیشتر است. در سال ۱۳۷۴ دمای سطح زمین در مناطق شمال شرق کمتر از دمای مناطق جنوبی بوده است. در طی سال ۱۳۷۴-۱۳۹۹، حدود ۱۸۵۰ هکتار به مساحت مناطق شهری افزوده شده است. اصلی ترین دلیل توسعه فیزیکی شهر زاهدان در جهت شرق و شمال شرق، گسترش حاشیه نشینی در اراضی کشاورزی است. همچنین، از دلایل گسترش شهر زاهدان در جهت جنوب و جنوب غرب، وجود شهرک های صنعتی و مراکز اداری مانند دانشگاه است. از این رو به دلیل افزایش اراضی ساخته شده (مناطق حاشیه‎نشین) از اراضی کشاورزی در حاشیه شمال و شمال شرقی شهر زاهدان کاسته و دمای آن افزایش پیدا کرده است. برای جلوگیری از توسعه فیزیکی لجام گسیخته و جلوگیری از خطرات احتمالی آن در آینده، لازم است تغییرات شهری به طور مداوم پایش گردد تا مدیران شهری بتوانند برنامه ریزی دقیقی برای توسعه فیزیکی داشته باشند.

Keywords:

توسعه فیزیکی , شهر زاهدان , سنجش ازدور , سیستم اطلاعات جغرافیایی , پوشش گیاهی , پایداری