رقیه ایزن - دانشکده فیزیک، دانشگاه یزد، یزد، ایران
محمدعلی حداد - دانشکده فیزیک، دانشگاه یزد، یزد، ایران/گروه پژوهشی فوتونیک، آزمایشگاه تحقیقاتی بیناب نگاری لیزری، دانشگاه یزد، یزد، ایران
محمود برهانی زرندی - دانشکده فیزیک، دانشگاه یزد، یزد، ایران

اهمیت و تعیین عناصر کمیاب در صنعت نفت برای پالایش و فرآوری نفت خام و همچنین اکتشاف نفت خام بسیار مهم است. هدف از این پژوهش شناسایی عنصری و تشخیص دقیق عناصر فلزی کمیاب موجود در رسوبات آسفالتین است. بدین منظور در این مقاله از روش های شناسایی عنصری ازجمله بیناب نگاری پراکندگی انرژی پرتو ایکس (EDX) و بیناب نگاری فروشکست القایی لیزری (LIBS) بهره برده شده است. در بیناب های ثبت شده با استفاده از بیناب نگاری EDX، عناصر کربن (C)، اکسیژن (O)، نیتروژن (N) و گوگرد (S) با مقادیر قابل توجه ای در نمونه های آسفالتین مشاهده شد. همچنین مطالعه عنصری انجام شده با استفاده از روش LIBS، درمجموع منجر به شناسایی ۳۸ خط نشری اتمی ناشی از عناصر گوناگون شد. تجزیه و تحلیل خطوط بینابی مشاهده شده منجر به شناسایی عناصر آهن (Fe)، هیدروژن (H)، سدیم (Na)، مس (Cu)، کلسیم (Ca)، آلومینیوم (Al)، کادمیم (Cd)، مولیبدن (Mo)، وانادیم (V)، پتاسیم (K)، سرب (Pb)، منیزیم (Mg) و استرانسیوم (Sr) در رسوبات آسفالتین گردید. در این پژوهش به کارگیری دو روش آنالیز عنصری اشاره شده، حاکی از آن است که رسوبات نفتی حاوی ترکیبات عنصری ارزشمند و راهبردی اند که می توانند در استحصال و فرآوری فراورده های نفتی مورد توجه قرار گیرند.

رسوبات آسفالتین, آنالیز عنصری, بیناب نگاری فروشکست القایی لیزری (LIBS), بیناب نگاری پراکندگی انرژی پرتوایکس (EDX), گذار اتمی