حمایت عسگری لجایر - دانشگاه تبریز
نصرت اله نجفی - ذانشگاه تبریز
ابراهیم مقیسه - پژوهشگاه علوم و فنون هسته ای

با افزایش ساخت و بهره برداری تصفیه خانه های فاضلاب، تولید و مصرف لجن فاضلاب به عنوان یکی از ضایعات آلی افزایش یافته است. به دلیل ناتوانی روش های به طور متداول استفاده شده برای تصفیه و تثبیت لجن در حذف کامل بیمارگرها و جلوگیری از رشد مجدد آن ها، حذف مواد شیمیایی آلی پیچیده و دیگر آلاینده ها، استفاده کشاورزی یا دفع در محیط زیست لجن می تواند برای محصولات کشاورزی، انسان و دام خطرناک بوده و باید قبل از استفاده یا دفع، گندزدایی شوند. عدم وجود مطالعه جامع در زمینه روش های جدید گندزدایی لجن در ایران، لزوم معرفی این فن آوری ها و سازوکار تاثیر آن ها را آشکار می سازد. در این بررسی، مطالعات مرتبط صورت گرفته در دهه اخیر از بانک های اطلاعاتی Scopus، Elsevier، Google Scholar و SID با کلیدواژه های لجن فاضلاب، گندزدایی و پرتو یون ساز به صورت فارسی و انگلیسی جستجو شد.در بین روش های گندزدایی لجن فاضلاب، بهترین روش برای حذف بیمارگرها صرف نظر از مسائل اقتصادی، پاستوریزاسیون حرارتی و پرتوهای یون ساز می باشد. از بین پرتوهای یون ساز، پرتو گاما و بیم الکترون امکان استفاده برای اهداف گندزدایی لجن فاضلاب را داشته، ولی مزایای پرتو گاما نسبت به بیم الکترون باعث شده که از پرتو گاما استفاده گسترده تری شود. در لجن فاضلاب تحت پرتو گاما ممکن است فرآیندهایی مانند اکسایش مواد آلی، تخریب ساختمان مولکول های آلی و غیرآلی، تغییر در سیستم کلوئیدی و مرگ بیمارگرها مشاهده شود، لذا مقاله حاضر به بررسی سازوکار های تاثیر پرتو گاما بر موارد مذکور و عوامل تغییر دهنده این سازوکار ها می پردازد. با توجه به کاربرد لجن در ایران عمدتا در کشت سبزیجات و ورود آلاینده های آلی و معدنی به زنجیره غذایی با مصرف مستقیم این گیاهان، کاربرد روش های نوین گندزدایی و تصفیه لجن فاضلاب از جمله تکنیک پرتو گاما و مطابقت لجن مصرفی با استانداردهای مربوطه ضروری است.

اشعه گاما, پرتو یون ساز, لجن فاضلاب, گندزدایی