محمد رحیم رهنما - دانشگاه فردوسی مشهد
نگار حسینیان - دانشگاه فردوسی مشهد

در فرآیند رشد سریع شهری، برخی روستاها واقع در پیرامون شهر بدون تغییر در کالبدشان، در بافت شهری مستحیل می گردند. عدم انطباق فرم و عملکرد در بافت چنین محلاتی منجر به شکل گیری فضاهای عمومی ناموفق شده که زمینه ساز احساس عدم امنیت می باشد. اهیمت و ضرورت تحقیق بر این پایه استوارست که بهبود ویژگی های کالبدی فضاهای عمومی در بافتهای روستایی مستحیل در شهرها می تواند منزلت اجتماعی را به واسطه ی افزایش احساس امنیت ارتقا دهد. هدف اصلی این پژوهش، سنجش رابطه بین مولفه های کالبدی و احساس امنیت در فضاهای عمومی بر مبنای جنسیت در محله آبکوه مشهد می باشد. جامعه آماری مشتمل بر افراد ساکن و رهگذر از استخوابندی اصلی محله می باشد و حجم نمونه برابر با ۷۳ نفر در نظر گرفته شده است. روش تحقیق توصیفی- تحلیلی بوده و تحلیل داده ها با ترکیب روشهای آزمون خی - دو پیرسون و اسپیرمن در چارچوب کمی انجام شده است. احساس امنیت به عنوان متغیر وابسته و مولفه های کالبدی نظیر نفوذپذیری، عقب نشینی در بافت و انحنا در مسیر به عنوان متغیرهای مستقل مدنظر قرار گرفته اند. نتایج پژوهش نشان می دهد که احساس امنیت با بالاترین درجه همبستگی معکوس به ترتیب با متغیرهای نزدیکی تقاطع ها، عقب نشینی ها و جلوآمدگی در بافت و عرض کم محور رابطه معناداری دارد. لذا می توان با اقدامات کالبدی، در بافت های فرسوده و ناکارآمد شهری، احساس امنیت را به مناطقی که روزگاری بخش مهمی از هویت شهرها را تشکیل می داده اند، باز گرداند.