زهرا نادی - دانشجوی دکتری تاریخ ایران بعد از اسلام دانشگاه بین المللی امام خمینی قزوین(ره).

خراسان و سیستان به دلیل موقعیت سوق­ الجیشی و نزدیکی به مرزهای هند، برای روسیه و بریتانیا در قرن نوزدهم دارای اهمیت بسیار بود. این دو قدرت برای حفظ منافع و مصالح خود در شرق ایران بعد از یک دوره اقدامات نظامی و تصرف برخی از شهرها، برای پیشبرد اهداف خود به فعالیت­ های تجاری روی آوردند. در این پژوهش تلاش می ­شود با روش توصیفی و تحلیلی و با استفاده از منابع کتابخانه­ای و روزنامه ­ها و اسناد آرشیوی به این پرسش پاسخ داده شود که رقابت­ های تجاری بریتانیا و روسیه در خراسان و سیستان چه نتایجی را برای منطقه در برداشته است؟با بررسی و واکاوی فعالیت­ های تجاری بریتانیا و روسیه در خراسان و سیستان این نتیجه حاصل شد که این دو دولت با تاسیس شعبه­ های بانک در مشهد، بیرجند، سیستان، احداث راه­آهن و جاده­سازی توانستند ضمن تامین امنیت و ثبات سیاسی، نقل و انتقالات کالاها و مبادلات مالی را نیز بر عهده بگیرند که این امر به رونق امور اقتصادی در خراسان و سیستان انجامید. اما رقابت و فعالیت­ های تجاری این قدرت­ها از یک سو سبب افزایش تعداد نیروهای بیگانه در منطقه شد و از سوی دیگر منجر به افزایش ورود کالاهای فرنگی گردید که با گذشت زمان به انهدام صنایع محلی این مناطق، ورشکستگی تجار داخلی، بیکاری اصناف و پایین آمدن سطح زندگی کارگران و مردم محلی انجامید.