محمد امیری - گروه مهندسی عمران، دانشکده فنی مهندسی، دانشگاه هرمزگان، بندرعباس
بهزاد کلانتری - گروه مهندسی عمران، دانشکده فنی مهندسی، دانشگاه هرمزگان، بندرعباس
فاطمه باسره - گروه مهندسی عمران، دانشکده فنی مهندسی، دانشگاه هرمزگان، بندرعباس

اکثر صنایع و پالایشگاه ­های جنوب ایران بر روی بستر مارنی قرار دارند. خاک ­های مارنی از لحاظ ژئوتکنیکی و ژئوتکنیک زیست محیطی در حالت خشک و مرطوب رفتار کاملا متفاوتی دارد. حساسیت زیاد خاک ­های مارنی در حضور رطوبت و آلاینده ­های آلی می­تواند در پروژه ­های مهندسی مشکل­ آفرین شود. از این­رو هدف این مقاله، مطالعه رفتار ژئوتکنیکی و ژئوتکنیک زیست­ محیطی خاک مارن در معرض آلاینده آلی نفت خام است. بدین­ منظور به خاک مارن مقادیر ۰، ۲، ۵، ۱۰، ۱۵، ۲۰ و ۳۰ درصد وزن خشک خاک نفت خام افزوده شد، سپس با انجام آزمایش ­های مختلف ژئوتکنیکی (مقاومت فشاری محصورنشده، وارفتگی، حدود اتربرگ، نفوذپذیری) و ریزساختاری (XRD و SEM) تاثیر آلاینده نفت خام بر خصوصیات ژئوتکنیکی و ژئوتکنیک زیست محیطی خاک مارن بررسی شده ­است. از مهم­ترین نتایج مقاله حاضر، پایداری خاک مارن در برابر وارفتگی در حضور آلاینده آلی نفت خام است. افزایش میزان نفت خام در خاک منجر به تغییر دامنه خمیری و تغییر رفتار خاک از رس با خاصیت خمیری زیاد (CH) به سیلت با خاصیت خمیری زیاد (MH) شده ­است. پایش ریزساختاری خاک ­های مارنی تحت آزمایش پراش اشعه ایکس (XRD) نشان می­دهد که افزایش غلظت آلاینده نفت خام باعث تغییر محسوسی در قله اصلی کانی ­های رسی نشده­ است. تصاویر (SEM) نیز بیانگر ایجاد ساختار فلوکوله با افزایش غلظت آلاینده است. از سوی دیگر حضور ۳۰% آلاینده آلی نفت خام موجب شده، مقاومت فشاری خاک مارن با کاهش ۸۸% از kPa۸۸۰ به kPa۱۰۴ شده ­است.

آلاینده نفت خام, مارن, مشخصات ژئوتکنیکی, مقاومت فشاری, ریزساختار, خاصیت خمیری