حمید کاویانی پویا - عضو هیات علمی گروه تاریخ دانشگاه شهید باهنر کرمان

پرثوه در دوران باستان از جمله ایالاتی است که به سبب موقعیت مهم جغرافیایی و برخی عوامل دیگر، به عنوان قومی غالب احیاگر حکومت ایرانیان شدند. بر این اساس پژوهش حاضر بر آن است دریابد که نام این قوم غالب و ایالت پرثوه، از چه روزگاری در تاریخ نمودار شده و چه منطقه ای را تحت پوشش قرار می داده است؟ همچنین این که آیا می توان این ایالت را در حوزه قدرت و قلمرو مادها و هخامنشیان دانست؟ در این صورت از لحاظ سیاسی- نظامی و حتی اقتصادی چه جایگاه و حتی گستره ای را برای این ساتراپی در بین دیگر ایالات ماد و هخامنشی می توان قائل بود؟ بدین سان با بررسی منابع مادی و غیرمادی و با رویکردی توصیفی-تحلیلی یافته­ های پژوهش حاکی از آن است که در روزگار ماد پرثوه ابتدا به عنوان مرز شرقی ماد بزرگ مطرح شده و با قدرت گیری مادها تحت سلطه این حکومت قرار گرفت. همچنین با توجه به اهمیت قوم داهه که در نخستین کتیبه های هخامنشی بدان ها اشاره شده می توان گفت؛ قوم مذکور با استقرار در هم جواری ایالت ورکانا موجب پیوند سرزمینی پرثوه با ایالت ورکانا/هیرکانیا شده و در روزگار هخامنشی ادغام و ذیل یک ساتراپی قرار گرفتند؛ بنابراین به دلیل ویژگی جنگاوری پارت ها و به سبب قرار گرفتن در مسیر راه های مهم تجاری و استراتژیکی هم از لحاظ نیروی نظامی و هم موقعیت جغرافیایی و اقتصادی پرثوه از جایگاه و موقعیت بسیار مطلوبی برخوردار بوده است به گونه ای که در زمره مهم ترین متحدین مادها و در اکثر موارد در مرتبه سوم از فهرست ساتراپ های هخامنشی قرار داشته است.