علی ممبینی - دانشجوی دکتری تاریخ ایران اسلامی دانشگاه شیراز
سید ابوالقاسم فروزانی - استاد گروه تاریخ و عضو هیئت علمی دانشگاه شیراز

چنین به نظر می­رسد در دوره عمرولیث مناسبات صفاریان و سامانیان به دلایلی نظیر ایرانی بودن هر دو سلسله و وجود خلافت عباسی، خصمانه نبود. باوجود این انتظار، بررسی منابع نشان می­دهد که طرفین در دوره یادشده روابط پرتنشی داشتند. این تحقیق با روش توصیفی-تحلیلی در پی این است که روایت دقیقی از فراز و فرود مناسبات خصمانه عمرولیث و اسماعیل سامانی ارائه نماید. مسئله پژوهش بر عوامل موثر در مناسبات طرفین مبتنی است. یافته­ها حاکی از آن است که در تبیین مناسبات طرفین، نقش اصلی و برجسته را نیات توسعه­طلبانه عمرولیث در تصرف ماوراء­النهر ایفا می­کرد. بااین وجود، نیات امیر صفاری در میدان عمل به دلیل وجود فاعلان سیاسی-نظامی در خراسان بزرگ با چالش اساسی مواجه شد. روابط عمرولیث و اسماعیل سامانی تا حد زیادی از این بازیگران متاثر گردید. درنهایت همین نیروهای سیاسی-نظامی با پشتیبانی سامانیان منجر به ضعف و زوال حکومت عمرولیث گردیدند.

عمرولیث, اسماعیل سامانی, رافع بن هرثمه, احمد بن سهل, ابوطلحه منصور