مهناز کلوندی - دانشجوی دکترای تاریخ ایران اسلامی دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران- ایران
نیره دلیر - استادیار پژوهشکده علوم تاریخی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی
رضا شعبانی - استاد دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران- ایران

ازجمله مهم ترین سیاست های داخلی حکومت مرکزی صفویه کوچاندن اقوام و ایلاتی بود که برای آن ها مشکلات سیاسی و بی نظمی اجتماعی ایجاد می کردند. دو ایل چگنی و زعفرانلو از ایلاتی بودند که جابجایی قومی و تغییر و تحول کارکرد اجتماعی آنان در طی مهاجرت اجباری آن ها از صفحات غربی ایران به منطقه خراسان، مسئله پژوهش حاضر است. پرسش این است که سیاست مشارکت دادن ایلات چگنی و زعفرانلو در ساختار قدرت در منطقه خراسان در نظم پذیری و تغییر در کارکرد اجتماعی-سیاسی آن ها چه تاثیری داشته است؟ یافته های پژوهش نشان می دهد که ایل چگنی در غرب، ایلی پراکنده، با قوه گریز از مرکز نیرومند، داعیه استقلال از حکومت مرکزی داشته و ناامنی های اجتماعی بسیاری برای کاروان های تجاری ایجاد کرده بودند، اما با جابجایی اجباری و کسب مناصب حکومتی توسط بزرگان ایل در خراسان، بخشی از ساختار اجتماعی خراسان گردیده که توانستند امنیت را در مرزها و خراسان ایجاد کنند. ایل زعفرانلو نیز با ورود به خراسان، با کسب مقام «وکیل الاکراد»، تشکیلات اجتماعی و سیاسی منسجم تر و نیرومندتری نسبت به چگنی ها ایجاد کردند. پژوهش حاضر تلاش دارد با مدلی تاریخی و شیوه تطبیقی و طرح شاخصه هایی چون جابجایی، مشارکت در قدرت، تحول در رفتار اجتماعی و کارکرد امنیت داخلی و ورای مرزها، الگویی از نظم پذیری اجتماعی ایلات را در دوره صفویه ارائه کند.

دوره صفویه, خراسان, چگنی, زعفرانلو, کارکرداجتماعی, الگوی نظم پذیری اجتماعی ایالت