بهزاد وثیق - استادیار، گروه معماری، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه صنعتی جندی شاپور، دزفول، ایران
مجتبی بذرافشان - کارشناسی ارشد، گروه معماری، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه صنعتی جندی شاپور، دزفول، ایران

بررسی مفهوم پایداری یکی از مهم ترین محورهای تحقیقات حوزه معماری و شهرسازی در دهه­ های اخیر می­ باشد و سنجش کالبد بومی برمبنای شاخص ­های پایداری یکی از حوزه ­های شناخت ابنیه بر اساس این مفهوم است. بررسی معماری تاریخی و بومی بر اساس سنجه­ های پایداری از این ضرورت سرچشمه می­ گیرد که معماری بومی حاوی راهبردهایی زمینه­ گرا در ساخت است که می­ توان با اتکا به آن راهکارهایی نوین در معماری معاصر تدوین نمود. سه سنجه اصلی شامل مولفه فرهنگی-اجتماعی، همسازی با محیط و اقلیم و بهینگی اقتصادی هسته مفهومی معماری پایدار هستند. در این میان خراسان بزرگ حاوی میراث معماری باارزش تاریخی ازجمله خانه­ های سنتی می­ باشد. این پژوهش در پی درک اصول معماری پایدار در کالبد خانه­ های تاریخی بشرویه است. در این راستا، به بررسی عناصر معماری پایدار در دوازده بنای مسکونی متعلق به دوره ­های صفوی، قاجار و پهلوی در این شهر پرداخته می­ شود. به این منظور، روش تحقیق در این پژوهش به صورت ترکیبی از روش­های تفسیری-تاریخی در مرحله شناخت نمونه­ های موردی و روش تئوری زمینه ای در مرحله تدوین چارچوب نظری است و براساس استنتاج منطقی مولفه های پایداری در ابعاد کالبدی خانه­ های تاریخی بشرویه بررسی شود. اطلاعات بر اساس مطالعات کتابخانه­ای و میدانی مانند بازدید و حضور مستقیم محقق در محدوده موردمطالعه، گردآوری شده است. نتایج نشان می دهد مواردی از قبیل نوع بافت، نسبت فضای خالی و پر، شکل ایوان، میزان درونگرایی، عناصر ایجاد سایه و المان ­های سبز، جهت­ گیری عمومی ابنیه، نحوه ایجاد تهویه طبیعی، نوع انتخاب مصالح بومی در پایداری خانه­ های بشرویه تاثیرگذار بوده ­اند.

معماری پایدار, معماری مسکونی, خراسان بزرگ, بشرویه