پدرام باغانی - دانشجوی دکتری، گروه معماری، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه هنر، تهران، ایران
محمدرضا رحیم زاده - استادیار، گروه معماری، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه هنر، تهران، ایران
نادیه ایمانی - دانشیار، گروه معماری داخلی، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه هنر، تهران، ایران

ارزیابی زیبایی­ شناختی معماری بر مبنای روش­های عقلی-منطقی ضرورت دارد. نلسون گودمن در نظریه زیبایی ­شناختی­­ خود از چنین روشی برای خوانش زیبایی­شناختی آثار معماری استفاده می­ کند، اما مدعی ارزیابی آثار نمی ­شود. با توجه به اینکه به نظر می­ رسد ظرفیت این امر در آرای او به صورت بالقوه وجود دارد، پرسش از چگونگی ارزیابی زیبایی­ شناختی آثار معماری بر مبنای نظریه زیبایی­ شناسی گودمن مطرح می­ شود. به طور خلاصه، در نظر گودمن آنچه یک ساختمان را به اثر معماری­ که واجد ارزش­ زیبایی­ شناختی است، تبدیل می­ کند، معنادار بودن از طریق ارجاع است. او سه نوع اساسی ارجاع در معماری را دلالت، تمثل و بیان می­ خواند. اثر معماری می ­تواند از این سه طریق یا از طریق زنجیره­ای از ارجاعات، معنادار باشد. این سه نوع ارجاع، مبنای نظری گودمن برای خوانش زیبایی­ شناختی آثار معماری است. در پژوهش حاضر، درصدد تبیین طرح واره ای هستیم که ارزیابی زیبایی شناختی آثار معماری را بر اساس خوانش­ های منتج از نظریه گودمن ممکن کند. تلاش برای تحقق این هدف در سه گام اصلی انجام یافته است: نخست، به توضیح مبانی و نظام زیبایی­ شناختی معماری از نظر گودمن پرداخته، در گام دوم بر اساس مبانی ذکرشده، دو اثر موزه نادری و موزه بزرگ خراسان مورد خوانش قرار گرفته و در پایان چهار مقوله تعداد، تنوع، کیفیت و دقت را به عنوان معیارهای ارزیابی زیبایی­ شناختی، از مبانی نظری گودمن استنتاج شده است. سپس در آزمون مدعای تحقیق، خوانش­ های صورت گرفته بر اساس این چهار معیار تحلیل شدند. نتیجه این بررسی که به سبب آزمون طرح­واره پیشنهادی انجام شد، توضیح می ­دهد که چرا موزه نادری نسبت به موزه خراسان از غنای زیبایی­ شناختی بیشتری برخوردار است.

ارزیابی زیبایی شناختی, خوانش معماری, ارجاع, نمادپردازی