جواد فرهادی بلقور - دانش آموخته دکتری، گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشکده علوم جغرافیایی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران
معصومه توانگر - استادیار، گروه مدیریت و برنامه ریزی گردشگری، پژوهشکده گردشگری جهاددانشگاهی، مشهد، ایران

در تمامی کشورهای دنیا، مدیریت شهری یکی از نیروهای پویایی شهر است. در این میان، انواع طرح های توسعه شهری از مهم ترین ابزارهای مداخله مدیریت شهری به نمایندگی از حاکمیت می باشد. پژوهش حاضر با هدف تحلیل اثرات اجرای طرح های توسعه شهری بر مکان های باارزش تاریخی-هویتی شهر مشهد، علل تغییر کاربری و تخریب بافت تاریخی و ابنیه باارزش و ارزیابی مجموعه اقدامات و پروژه های شهری انجام شده در بخش مرکزی شهر مشهد تدوین گردیده است. این پژوهش از نظر هدف، کاربردی و از نظر ماهیت و روش، توصیفی-تحلیلی است که در بخش تحلیل فضایی از روش تفسیر بصری عکس های هوایی قدیمی و تصاویر ماهواره ای با رزولوشن ۵/۰ متر استفاده شده است. چهارچوب تحلیلی پژوهش با تاکید بر مفاهیم سه گانه لوفور از ابعاد فضا، شامل پرکتیس فضایی، فضای بازنمایی، خصوصا بازنمایی فضایی شکل گرفته است. نتایج نشان می دهد، سیاست ها و طرح های شهری اجراشده در بخش مرکزی شهر مشهد، به هویت تاریخی آن آسیب جدی زده است. شیوه بازنمایی هویت زدای حاکم بر این فضا، قادر به حفظ بافت تاریخی، حتی به صورت تک بنا نیز نبوده و موجب جمعیت زدایی و کارکردزدایی بافت های تاریخی شهر مشهد و از بین رفتن مفهوم محله در این مناطق کهن شده است. تاکید بر حفاظت از لکه های باقی مانده بافت تاریخی، تلاش در نگاه داشت جمعیت بومی، بازآفرینی و احیاء محلات تاریخی، ایجاد تعادل بین حفاظت و توسعه در طرح ها و اقدامات مدیریت شهری و کاربری بخشی ابنیه از طریق فعالیت های فرهنگی مانند گردشگری، راهبردهای قابل پیشنهاد برای آینده چنین پهنه هایی می باشند.

تحلیل فضایی, مکان با ارزش, گردشگری, رویکرد انتقادی, مشهد