محسن جان پرور - استادیار، گروه جغرافیای سیاسی، دانشکده ادبیات، دانشگاه فردوسی، مشهد، ایران
ساجد بهرامی جاف - دانشجوی دکتری، گروه جغرافیای سیاسی، دانشکده ادبیات، دانشگاه فردوسی، مشهد، ایران
امین مرادی - دانشجوی دکتری، گروه جغرافیای سیاسی، دانشکده ادبیات، دانشگاه فردوسی، مشهد، ایران
مریم تک روستا - کارشناسی ارشد، گروه برنامه ریزی روستایی، دانشکده علوم جغرافیایی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران

ایران به دلیل برخورداری از مرزهای طولانی و تعدد همسایگان در مسائل مرتبط با کنترل مرزها از اهمیت برجسته ­ای برخوردار است. نگاهی کلی به مناطق مرزی کشور نشان دهنده عوامل متعددی است که کنترل مرزهای کشور را با چالش مواجه و زمینه بروز مشکلات عدیده­ای را فراهم نموده است، چنانکه با شناخت بهتر آن ها می ­توان گامی در جهت کاهش این مشکلات برداشت؛ و مرزهای کشور را بهتر کنترل کرد. پژوهش حاضر با هدف کاربردی و روش توصیفی-تحلیلی به دنبال بررسی عوامل موثر بر کنترل مرز در استان خراسان رضوی با کشور افغانستان است. برای گردآوری اطلاعات از دو شیوi کتابخانه­ ای و پیمایشی بهره گرفته شده است. جامعه آماری پژوهش متشکل از ۱۳ کارشناس در زمینه­ های جغرافیایی سیاسی، علوم سیاسی و مرزبانان است. در بخش بعدی به منظور تحلیل یافته­ های پرسش نامه از نرم ­افزار SPSS و PLS استفاده شده است. نتایج یافته های میدانی در بخش آزمون T نشان داد که شاخص کلی کنترل مرز بر اساس ابعاد شکل گرفته با امتیاز میانگین ۳.۵۵ نشان از تاثیر مثبت ابعاد مطرح شده بر کنترل مرز در محدوده موردبررسی داشت. در بخش یافته ­های مرتبط با روش حداقل مربعات جزئی (PLS) نشان داد که ضرایب مسیر برای ابعاد اقتصادی و اجتماعی به ترتیب با امتیازهای ۰.۲۴۸ و ۰.۲۴۴ بیشترین مقدار همبستگی و برای ابعاد جمعیتی و سیاسی به ترتیب با امتیازهای ۰.۱۷۸ و ۰.۱۹۱ کمترین مقدار همبستگی را با کنترل مرز داشته ­اند.

مرز, کنترل مرز, خراسان رضوی, افغانستان, مناطق مرزی