ایمان قلندریان - استادیار ،گروه شهرسازی،دانشکده معماری و شهرسازی،دانشگاه فردوسی، مشهد، ایران

تحلیل جریان های مهاجرتی به درک روابط میان سکونتگاه­ها، دلایل و تاثیرات این پدیده بر حوزه جغرافیایی و همچنین ارائه پیشنهاد و اتخاذ سیاست های جمعیتی و خدماتی مناسب، کمک می کند. این پژوهش با هدف تحلیل جریان مهاجرت میان شهرستانی در استان های خراسان، طی سال های ۱۳۹۰ش تا ۱۳۹۵ش و پاسخ به این سوال انجام شده است که شبکه سکونتگاهی استان های خراسان (در مقیاس شهرستان) بر اساس میزان مهاجرت چه وضعیتی دارد؟ روش پژوهش کمی و رویکرد مورد استفاده در آن توصیفی-تحلیلی می باشد. شیوه جمع آوری داده ها اسنادی و از آمارهای مربوط به دوره های سرشماری ۱۳۹۰ش و ۱۳۹۵ش استفاده شده است. برای تحلیل داده ها از رویکرد صفت مبنا و جریان مبنا و نرم افزار Gephi استفاده شده است. نتایج حاصل از پژوهش نشان می دهد که از میان شهرستان های موردمطالعه تنها ۸ شهرستان مهاجرپذیر بوده و ۳۹ شهرستان دیگر، مهاجرفرست هستند. شهرستان مشهد از برتری بسیار بالایی نسبت به سایر شهرستان ها برخوردار است و به عنوان مرکز اصلی شهرستان های سه استان به حساب می آید. هرچند ۴ خوشه کوچک­تر به مرکزیت شهرستان های بیرجند، سبزوار، بجنورد و تربت حیدریه قابل شناسایی هستند. دسته دوم به مرکزیت بیرجند، پویاترین خوشه از نظر تحرک مهاجرتی است. غالب شهرستان­های مرزی و کم برخوردار، مهاجرفرستی بالایی دارند. به عبارتی، علاوه بر اقتصاد، عامل جغرافیایی نیز در پویایی جمعیت موثر است.

مهاجرت, تحلیل جریان, خراسان, شهرستان