حمید صادقی - دانشجوی دکتری تاریخ ایران، گروه تاریخ، دانشکده ادبیات، دانشگاه اصفهان، ایران
مینا معینی - دانشجوی دکتری تاریخ ایران، گروه تاریخ، دانشکده ادبیات، دانشگاه اصفهان، ایران
فریدون الهیاری - استاد گروه تاریخ، دانشکده ادبیات، دانشگاه اصفهان، ایران

مسئله مهاجرت در دوره تیموری، به صورت قابل تاملی با دو مولفه توسعه ناموزون شهر و اقتدارگرایی ایلی پیوند یافت. درنتیجه این دو رویکرد، دو نتیجه مهم نیز در پیوند میان شهر و مهاجرت رخ داد. نخست رونق فزاینده برخی کانون­های شهری در شرق ایران و تقویت بن­مایه­ های فرهنگی-اقتصادی آن ها با بهره ­گیری از سیاست­های مهاجرتی دستوری و اجباری که به تهی شدن سایر مراکز شهری از ظرفیت­ها و جذابیت­های ابقاکننده منجر می ­شد و دیگر تاثیر اقتدارگرایی ایلی بر روندهای مهاجرت که خود را در پدیده­ هایی مانند رشد فزاینده فشارهای مالیاتی، اقتصاد مبتنی بر غارت، جابجایی­ های اجباری و متناوب جمعیتی به منظور کنترل ناآرامی­ ها، وجود نوعی بی توجهی به دیگر کانون های شهری، پراکندگی قدرت بر اساس معیارهای ایلی و غیره نشان می­ داد. در این پژوهش، با فرض اینکه سیاست­ های مبتنی بر توسعه ناموزون شهر و اقتدارگرایی ایلی در فزونی گرفتن فرآیندهای مهاجرت تاثیری عمیق برجای گذاشته ­اند، تلاش می­ شود تا نقش این سیاست­ها در برهم خوردن تعادل شهرها، نابسامانی­ های شهری و اضطراب اجتماعی ناشی از نوع اعمال قدرت ایلیاتی، توضیح و تاثیر مستقیم آن ها بر فرآیندهای مهاجرت نشان داده شود. نتایج این پژوهش نشان می دهد که پدیده مهاجرت در این دوره عمدتا ماهیتی اجباری-دستوری و از بالا داشت که همگی به صورت مستقیم از ماهیت دولت و خاصه از دو گرایش عمده در سیاست تیموری یعنی توسعه ناموزون و اقتدارگرایی ایلی تاثیر پذیرفتند.

تیموریان, مهاجرت, توسعه ناموزون شهر, اقتدارگرایی ایلی