حسن ناصری ازغندی - دانشجوی دکتری معماری،گروه معماری، واحد مشهد، دانشگاه آزاد اسلامی، مشهد، ایران
محسن طبسی - دانشیار،گروه معماری، واحد مشهد، دانشگاه آزاد اسلامی، مشهد، ایران
حسن رضائی - استادیار،گروه معماری، واحد مشهد، دانشگاه آزاد اسلامی، مشهد، ایران

بررسی آثار معماری به ویژه خانه ها، گویای آن است که در گذشته اصولی مورد تاکید سازندگان آن قرار داشته که متاثر از شیوه زندگی و اقلیم در محدوده های جغرافیایی مختلف و زمان های گوناگون، به اشکال مختلف به کار گرفته شده است. بیرجند در دوره انتقال با تاثیرپذیری از عوامل گوناگون داخلی و خارجی دارای پتانسیل ویژه ای جهت تغییرات و تحولات فرهنگی و سیاسی و به تبع آن معماری بوده است. از این رو هدف تحقیق حاضر، تحلیل و تفسیر تاثیر تغییرات نحوه زندگی، در دوره انتقال (اواخر قاجار و دوره پهلوی اول) بر معماری خانه ها در شهر بیرجند است. بر این اساس، پژوهشگران در پی پاسخگویی به این پرسش هستند که: تطور شیوه زندگی مردم، چه تاثیری بر مولفه های کالبدی معماری و اقلیمی خانه های بیرجند داشته است؟پژوهش رویکردی اثبات گرایانه دارد و از روش های تاریخی و تفسیری تحلیلی در جهت رسیدن به هدف، بهره گرفته است. جمع آوری داده ها مطابق با دو شیوه اسنادی و میدانی صورت گرفته است. بر این اساس تمامی خانه هایی که متعلق به دوره مورد نظر هستند و ثبت ملی شده اند به عنوان جامعه آماری انتخاب گردیده اند. یافته ها و نتایج گویای آن است که بیرجند نیز همسو با دیگر شهرهای بزرگ ایران متاثر از تغییرات سبک زندگی در این بازه زمانی بوده است و بعد مکانی آن نسبت به شهرهایی همانند تهران و مشهد و ... نتوانسته است بیرجند را از تغییرات اجتماعی مصون نگه دارد و این تغییرات، طی بازه زمانی دوره انتقال، در مولفه ها و عناصر کالبدی و اقلیمی نمود یافته است.

شیوه زندگی, دوره انتقال, اقلیم, بیرجند, معماری خانه