سیر دگرگونی کالبدی خیابان تاریخی مشهد در دوره پهلوی اول

Publish Year: 1402
نوع سند: مقاله ژورنالی
زبان: Persian
View: 51

This Paper With 26 Page And PDF Format Ready To Download

  • Certificate
  • من نویسنده این مقاله هستم

استخراج به نرم افزارهای پژوهشی:

لینک ثابت به این Paper:

شناسه ملی سند علمی:

JR_JPRESS-14-53_003

تاریخ نمایه سازی: 31 تیر 1403

Abstract:

خیابان مشهد (شامل دو پاره بالاخیابان و پایین خیابان) یکی از کهن ترین خیابان های شهری ایران است که از روزگار صفویان و در پی اقدامات شاه عباس در شهر مشهد پدید آمد. این خیابان در سال های پس از روزگار صفویان به مرور تغییراتی را از سر گذراند؛ اما از پی تلاش برای مدرن سازی شهرها و همخوان کردن آنها با نیازهای عصر جدید در دوره پهلوی اول بود که روند دگرگونی این خیابان شتاب بیشتری یافت و بسیاری از کیفیات تاریخی آن از دست رفت. مقاله حاضر تلاشی است برای بازنمایی مسیر دگرگونی کالبدی خیابان مشهد در دوره پهلوی اول. این تحقیق در شمار تحقیق های تاریخی و مهمترین منبع آن اسناد تاریخی و منابع مکتوب است؛ از این رو این تحقیق با ترکیب روش های توصیفی و تفسیری ذیل راهبرد تاریخی سامان یافته است. همچنین ابزار اصلی در این تحقیق سندپژوهی و مطالعه کتابخانه ای است. این تحقیق نشان می دهد که تحولات کالبدی خیابان مشهد در دوره پهلوی اول قابل تقسیم به برهه هایی زمانی و قلمروهایی مکانی است. در نیمه نخست پهلوی اول شتاب نوسازی کالبدی زیاد و گستره آن وسیع، اما کمابیش به همان شیوه گذشته بود؛ اما در نیمه دوم با تثبیت صورت عمومی جداره های خیابان شاهد نوسازی خیابان با مصالح و روش های روزآمد هستیم. در برهه نخست برنامه نوسازی ثلث شرقی بالاخیابان همگام با پایین خیابان پیش می رفت؛ اما در برهه دوم سرعت توسعه ثلث شرقی و میانی بالاخیابان فزونی یافت. ثلث غربی بالاخیابان نیز که بیش ترین فاصله را از حرم رضوی و مرکز شهر داشت، در آخر صف تحولات کالبدی ایستاد.

Authors

محمد غلامعلی فلاح

گروه مستندنگاری و مطالعات معماری ایران، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران.

محمد صادق توسلی رجایی

دانش آموخته دانشگاه شهید بهشتی

مراجع و منابع این Paper:

لیست زیر مراجع و منابع استفاده شده در این Paper را نمایش می دهد. این مراجع به صورت کاملا ماشینی و بر اساس هوش مصنوعی استخراج شده اند و لذا ممکن است دارای اشکالاتی باشند که به مرور زمان دقت استخراج این محتوا افزایش می یابد. مراجعی که مقالات مربوط به آنها در سیویلیکا نمایه شده و پیدا شده اند، به خود Paper لینک شده اند :
  • اخوان مهدوی، علی. (۱۳۹۴). «فلکه حضرتی مشهد؛ پیدایش و توسعه». ...
  • اسکندربیگ ترکمان. (۱۳۹۰). تاریخ عالم آرای عباسی. تهران: نگاه ...
  • اکبری، امیر، و علی فرخی. (۱۳۹۰). «اهمیت بناهای تاریخی سنگ ...
  • بارنز، آلکس. (۱۳۶۶). سفرنامه بارنز. ترجمه حسن سلطانی فر. مشهد: ...
  • بسطامی، فاضل. (۱۳۹۳). فردوس التواریخ. مشهد: آستان قدس رضوی ...
  • بقیعی، غلامحسین. (۱۳۷۳). مزار میر مراد (نمایی از مشهد قدیم). ...
  • بی نا. (۱۳۷۹). طومار علیشاهی (سند وقف آستان قدس رضوی) ...
  • بی نا. (۱۳۸۰). اسنادی از انجمن های بلدی، تجار و ...
  • بینش، تقی. (۱۳۵۶). «جغرافیای محله های مشهد». جستارهای ادبی. (شماره ...
  • پارسایی، محمدمهدی. (۱۳۹۳). مشهد قدیم به روایت تصویر. مشهد: بوی ...
  • پسندیده، محمود. (۱۳۸۵). حوزه علمیه خراسان. ج۱. مشهد: بنیاد پژوهش ...
  • ترابی، نسرین. (۱۳۸۳). عکاس خانه ایام گزیده ای از تاریخ ...
  • تسبیحی، محمدحسین. (۱۳۵۳). از خوانسار تا خراسان. پاکستان: بی نا ...
  • تقوی گیلانی، محمدحسین. (۱۳۸۷). خاطرات حگمت یا مشهد قدیم. بی ...
  • جولیس. (۱۲۸۶). نقشه مشهد مقدس. مرکز اسناد کاخ گلستان ...
  • حجازی، سیدحسین (۱۳۳۲). راهنمای مشهد الرضا(ع). مشهد: بی نا ...
  • حسین زاده، مهدی و همکاران. (زمستان ۱۴۰۰). «خوانش منظر خیابان، ...
  • حقیقت بین، مهدی، و همکاران. (۱۳۸۸). «بررسی تاریخی خیابان -چهارباغ- ...
  • خامنه ای، سیدعلی. (۱۳۶۵). گزارشی از سابقه تاریخی و اوضاع ...
  • خانیکوف، نیکولای ولادیمیروویچ. (۱۳۷۵). سفرنامه خانیکوف (گزارش سفر به بخش ...
  • دالمانی، هانری رنه. (۱۳۳۵). سفرنامه خراسان تا بختیاری. ترجمه محمدعلی ...
  • رضوان، محمدحسن. (۱۳۴۳). «ابنیه آستان قدس: ساختمان جدید بست های ...
  • رضوانی، علیرضا، و مهدی آیتی. (۱۳۸۴). در جستجوی هویت شهری ...
  • روشنی، قدرت الله. (۱۳۶۸). «وقف نامه آب خیابان مشهد». فرهنگ ...
  • رهنما، محمدرحیم. (۱۳۹۰). شناسایی و وجه تسمیه معابر، محلات و ...
  • ریاضی، غلامرضا. (۱۳۳۴). راهنمای مشهد. مشهد: کتابفروشی زوار ...
  • ریچاردز، فرد. (۱۳۴۳). سفرنامه فرد ریچاردز. ترجمه میهن دخت صبا. ...
  • زنگنه قاسم آبادی، ابراهیم. (۱۳۹۰). مزارات مشهد بزرگ. مشهد: طنین ...
  • سالک، محمدتقی. (۱۳۸۶). «نگرشی بر نهادک نامه شاه عباس نخست ...
  • سعیدی، عباس. (۱۳۴۴). «جغرافیای شهر مشهد». جستارهای ادبی. (شماره ۳-۲)، ...
  • سید قطبی، سید مهدی. (۱۳۹۸). اخبار خراسان در مطبوعات دوره ...
  • سیدقطبی، سید مهدی. (۱۳۹۷). پنج سفرنامه خراسان: به قلم روزنامه ...
  • سیدی فرخد، سید مهدی. (۱۳۹۲). نگاهی به جغرافیای تاریخی شهر ...
  • سیدی، مهدی. (۱۳۷۸). تاریخ شهر مشهد (از آغاز تا مشروطه). ...
  • سیدی، مهدی. (۱۳۸۰). «خیابان و آب خیابان مشهد». فرهنگ خراسان. ...
  • سیدی، مهدی. (۱۳۹۳). «خیابان مشهد». دائره المعارف آستان قدس رضوی. ...
  • سیدی، مهدی، و اشرف السادات میرکمالی. (۱۳۸۲). سیمای تاریخی-فرهنگی شهر ...
  • شافعی، بیژن، و همکاران. (۱۳۸۴). معماری کریم طاهرزاده بهزاد. ترجمه ...
  • شریعتی، علی. (۱۳۶۳). راهنمای خراسان. بی جا: الفبا ...
  • شمس المحدثین خراسانی، محمد. (۱۳۹۰ق). یادگار طوس. مشهد: بی نا ...
  • شوشتری، محمدعلی. (۱۳۷۹). خاطرات سیاسی سید محمدعلی شوشتری خفیه نویس ...
  • صدرالمتالهین لاهیجانی، محمد بن محمدعلی. (۱۳۸۶). تاریخ و جغرافیای شهر ...
  • صنیع الدوله، محمد حسن . (۱۳۰۱ق). مطلع الشمس. ج۲. بی ...
  • طالبیان، محمد، و غلامرضا آذری خاکستر. (۱۳۹۳). «بست های حرم». ...
  • عبدالکریم. (۱۳۲۲). در رکاب نادرشاه یا سفرنامه عبدالکریم. ویراسته محمود ...
  • عزتیان سرابی، رویا. (۱۳۹۷). «تبیین معیارهای کالبدی مسیر گردشگری-فرهنگی بناهای ...
  • عطاردی، عزیزالله. (۱۳۸۱). فرهنگ خراسان-بخش طوس. تهران: عطارد ...
  • عفیفی، وحیده و همکاران. (تابستان ۱۳۹۷). «بررسی تزیینات جداره های ...
  • فریزر، جیمز بیلی. (۱۳۶۴). سفرنامه فریزر معروف به سفر زمستانی. ...
  • فن نیدرمایر، اسکار. (۱۳۶۳). زیر آفتاب سوزان ایران. ترجمه کیکاووس ...
  • قاجار قوانلو، زین العابدین. (۱۳۸۲). نفوس ارض اقدس (مردم مشهد ...
  • قاجار، ناصرالدین شاه. (۱۳۹۴). سفرنامه ناصرالدین شاه به خراسان سفر ...
  • قاجار، ناصرالدین شاه. (۱۳۹۶). روزنامه خاطرات ناصرالدین شاه (از ربیع ...
  • قاضی، عبدالرحیم. (۱۳۸۷). «نظام الملک ثانی امیر علیشیرنوایی». تاریخ پژوهی. ...
  • قصابیان، محمدرضا. (۱۳۷۷). تاریخ مشهد از پیدایش تا آغاز افشاریه. ...
  • کرزن، جرج. ن. (۱۳۷۳). ایران و قضیه ایران. ج۱. ترجمه ...
  • کیانی، فاطمه. (۱۳۹۰). «درآمدی بر هنر کاشی کاری ایران». کتاب ...
  • کیانی، مصطفی. (۱۳۹۳). معماری دوره پهلوی اول: دگرگونی اندیشه ها، ...
  • گرگانی دشته، و همکاران. (۱۴۰۰). «شاخصه های جفت سازی ابنیه ...
  • لطیفی، غلامرضا و همکاران. (زمستان ۱۳۹۱). «بررسی انگاره های نوگرایی ...
  • ماهوان، احمد. (۱۳۸۳). تاریخ مشهد الرضا. مشهد: دفتر جغرافیایی و ...
  • ماهوان، احمد. (۱۳۸۵). بازار در فرهنگ و ادب ایران زمین. ...
  • ماهوان، احمد. (۱۳۹۲). مشهد قدیم در نگاه تصاویر. مشهد: دفتر ...
  • مدرس رضوی، محمدتقی، و همکاران. (۱۳۸۶). مشهد در آغاز قرن ...
  • مسعودی، عباس. (۱۳۹۶). سه روز در مشهد، ۱۳۱۱ خورشیدی: یادداشت ...
  • مک گرگر، سی. ام. (۱۳۶۶). شرح سفری به ایالت خراسان. ...
  • منجم، جلال الدین. (۱۳۶۶). تاریخ عباسی یا روزنامه ملاجلال. ویراسته ...
  • مولوی، عبدالحمید. (۱۳۴۴). «مدرسه قدیمه دینیه نواب (معرفی ابنیه تاریخی ...
  • مهریار، محمد، و همکاران. (۱۳۷۸). اسناد تصویری شهرهای ایرانی دوره ...
  • موتمن، علی. (۱۳۴۸). راهنما یا تاریخ آستان قدس رضوی. مشهد: ...
  • نجاتی، ضیا بخش، کلالی، دانشجو، غفاری. (۱۳۳۳). نقشه راهنمای شهر ...
  • نجیب کازرکار و همکاران. (۱۳۹۳). «سیر دگرگونی ویژگی های کالبدی ...
  • نجیب کازرکار، نسرین، و همکاران. (۱۳۹۴). «آسیب شناسی مداخله های ...
  • نعمتی، بهزاد، و مهدی حسامی. (۱۳۹۵). گزیده عکس های تاریخی ...
  • قوانلو و شیبانی. (۱۳۲۵). نقشه شهر مشهد. American Geographical Society ...
  • Adamec, L. W. (۱۹۸۱). Historical gazetteer of Iran. (Vol. ۲). ...
  • Fraser, J. B. (۱۸۲۵). Narrative of a journey into Khorasān, ...
  • Hans-Hermann Graf von Schweinitz. (۱۹۱۰). Orientalische Wanderungen: In Turkestan Und ...
  • Lockhart, L. (۱۹۶۰). Persian cities. London: Luzac & co ...
  • Moore, B. B. (۱۹۱۵). From Moscow to Persian Gulf. (۱st ...
  • Sauer, G. S. (۱۹۳۷). Meschhed eine stadt baut am vaterland ...
  • Skrine, C. P. (۱۹۶۲). World war in iran. No Place: ...
  • Yate, A. C. (۱۸۸۷). England and Russia face to face ...
  • E.R., M.S., G.G. (۱۹۵۳). Plan of Mashhad. United States Operations ...
  • ساکما (سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران ...
  • ۱۳۲۳۲۴/۲۹۳، ۱۳۹۷۶/۳۱۰، ۲۸۱۵۹/۲۹۳، ۲۹۲۴۰/۲۹۳، ۲۹۳۵۹/۲۹۳، ۲۹۴۷۱/۲۹۳، ۲۹۵۸۱/۲۹۳، ۲۹۶۱۷/۲۹۳، ۲۹۹۸۸/۲۹۳، ۶۸۷۰/۱/۹۹ ...
  • ساکماق (سازمان کتابخانه ها، موزه ها و مرکز اسناد آستان ...
  • ۱۷۵، ۱۸۷، ۶۲۱، ۱۸۷۰، ۴۵۴۲، ۴۵۴۳، ۴۵۵۹، ۵۱۷۵، ۶۱۵۳، ۷۹۱۵، ...
  • میراث فرهنگی مشهد (آرشیو اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع ...
  • ۲۹۱۸، ۱۳۳۶۷، ۱۳۸۷ ...
  • کتابخانه مرکزی و مرکز اسناد دانشگاه تهرا ...
  • عکس ۹۹، ۴۶۸ ...
  • مرکز اسناد کاخ گلستا ...
  • آزادی. (۱۳۰۷). شماره ۴۱-۴۰ ...
  • آزادی. (۱۳۰۸). ۲۱۴، (۷ اسفند ۱۳۰۸) ...
  • آزادی. (۱۳۰۹). شماره ۹ ...
  • آزادی. (۱۳۱۲). شماره ۸۱۰ ...
  • آزادی. (۱۳۱۳). شماره ۸۵۸، ۸۳۴ ...
  • ۱۶۸۶، ۱۶۷۸، ۱۶۷۶، ۱۶۷۰، ۱۶۵ ...
  • آزادی. (۱۳۱۸). شماره ۱۶۸۶، ۱۶۷۸، ۱۶۷۶، ۱۶۷۰، ۱۶۵۸ ...
  • آزادی. (۱۳۱۹). شماره ۱۷۱۴، ۱۷۴۰، ۱۷۴۳، ۱۷۴۷، ۱۷۱۱ ...
  • خورشید. (۱۳۲۵). شماره ۱۶ ...
  • شهامت. (۱۳۱۴). شماره ۸، ۳-۱ ...
  • شهامت. (۱۳۰۷). شماره ۱۳ ...
  • شهامت. (۱۳۱۴). شماره ۱۴ ...
  • شهامت. (۱۳۰۸). شماره ۱۷ ...
  • شهامت. (۱۳۱۸). شماره ۱۸ ...
  • شهامت. (۱۳۱۵). شماره ۸۵، ۸۱، ۶۸، ۲۳ ...
  • شهامت. (۱۳۱۸). شماره ۱۱۰ ...
  • شهامت. (۱۳۱۷). شماره ۱۲۳ ...
  • شهامت. (۱۳۱۶). شماره ۱۷۰ ...
  • شهامت. (۱۳۱۷). شماره ۱۷۳ ...
  • شهامت. (۱۳۱۶). شماره ۲۴۷-۲۴۶، ۲۲۶، ۲۲۵، ۲۱۵، ۱۸ ...
  • آفتاب شرق. (۱۳۰۸). شماره ۲۷۶ ...
  • آفتاب شرق. (۱۳۱۷). شماره ۱۷۳ ...
  • آفتاب شرق. (۱۳۰۷). شماره ۲۰۹ ...
  • آفتاب شرق. (۱۳۰۸). شماره ۲۶۷، ۲۶۵ ...
  • آفتاب شرق. (۱۳۱۴). شماره ۲۹۶، ۲۹۰، ۲۸۸ ...
  • آفتاب شرق. (۱۳۱۵). شماره ۵۲۰، ۴۵۷ ...
  • آفتاب شرق. (۱۳۱۶). شماره ۸۳۲، ۷۷۱، ۷۹۲، ۷۶۷، ۷۰۲-۷۱۵ ...
  • آفتاب شرق. (۱۳۱۷). شماره ۱۱۵۲، ۹۸۴، ۹۸۰، ۹۷۶، ۹۵۹، ۹۴۷، ...
  • آفتاب شرق. (۱۳۱۸). شماره ۱۳۳۹ ۱۲۷۲، ۱۲۴۷-۱۲۸۰ ...
  • طوس. (۱۳۱۴). شماره ۱۶۴، ۱۲۷، ۱۲۲، ۱۱۷، ۱۰۷، ۸۹، ۸۷ ...
  • طوس. (۱۳۱۵). شماره ۱۹۴ ...
  • بهار. (۱۳۰۸). شماره ۶۵۰، ۶۴۱ ...
  • بهار. (۱۳۰۹). شماره۷۵۷، ۷۷۱، ۷۷۴، ۷۱۵ ...
  • بهار. (۱۳۱۳). شماره ۱۸۷۲، ۱۸۵۰، ۱۸۰۱، ۱۶۵۴ ...
  • بلد امین. (۱۳۲۹). شماره ۱۲ ...
  • آشفته. (۱۳۰۸). شماره ۱۲ ...
  • نمایش کامل مراجع