ملیحه نظری - دانش آموخته کارشناسی ارشد ژئوتکنیک، گروه مهندسی عمران، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران.
علی معروف - دانش آموخته دکتری ژئوتکنیک، گروه مهندسی عمران، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران.
علی اخترپور - دانشیار، گروه مهندسی عمران، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران.
جعفر بلوری بزاز - دانشیار، گروه مهندسی عمران، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران.

فرسایش داخلی از متداول ترین علل شکست سدها است و ریزشویی یکی از انواع فرسایش داخلی محسوب می شود که با نشست خاک و ایجاد فروچاله همراه است. ریزشویی به طور معمول در خاک های ناپایدار داخلی اتفاق می افتد. سد بار در شهر نیشابور که بر روی پی آبرقتی با دانه بندی گسسته و موقعر رو به بالا قرار گرفته است، بعد از آبگیری دچار نشست و فروچاله شده است. در این پژوهش به بررسی پتانسیل ریزشویی در خاک منطقه و تاثیر عوامل تراکم و سربار بر فرسایش داخلی پرداخته شده است. در ابتدا آزمایش های شاخص بر روی نمونه خاک انجام شد و سپس با توجه به دانه بندی نمونه و کاربرد معیارهای تجربی موجود برای خاک، احتمال ریزشویی به سه روش بررسی شد که دو روش خاک را ناپایدار و یک روش پایدار نشان داد. در ادامه برای بررسی اثر تراکم، نمونه خاک در تراکم های مختلف و تحت چهار بار آبی، مورد آزمایش ریزشویی قرار گرفته است. یافته ها نشان می دهد که خاک مورد نظر دارای پتانسیل ریزشویی بوده و ناپایدار داخلی است. علاوه بر آن اثر کاهشی تراکم بر فرسایش در آزمایش ها مشاهده گردید، میزان ذرات ریز شسته شده نمونه از ۴/۵ درصد در تراکم۷۰ درصد به ۰/۳۷ درصد در تراکم ۸۵ درصد کاهش یافت. همچنین با افزایش تراکم از ۷۰ درصد به ۸۵ درصد میزان نشست از ۱۳/۳ درصد به ۳/۳۳ درصد کاهش یافت.

فروچاله, فرسایش داخلی, ریزشویی, ناپایداری داخلی, تراکم