سمیه پارسا - دانشجوی کارشناسی ارشد، گروه جغرافیا، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران.
آذر زرین - دانشیار، گروه جغرافیا، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران.
عباس مفیدی - دانشیار، گروه جغرافیا، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران.
عباسعلی داداشی رودباری - پژوهشگر پسادکتری اقلیم شناسی، گروه جغرافیا، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران.

یکی از مسائل پرچالش در مدیریت منابع آب، پیامدهای تغییر اقلیم بر پیکره آبی هر سرزمین است. بررسی اثرات تغییر اقلیم بر افغانستان که سرچشمه ای مهم برای منابع آب ایران است، ضروری است. به منظور بررسی ویژگی های دما و بارش و روند تغییرات آن ها در افغانستان و دو حوضه هیرمند و هریرود از داده های شبکه ای MSWX در یک دوره ۴۰ ساله (۲۰۲۰-۱۹۸۱) استفاده شد. جهت بررسی پیش نگری های آینده از برونداد پنج مدل CMIP۶ در دوره آینده نزدیک (۲۰۵۰-۲۰۲۶) استفاده و به منظور کاهش عدم قطعیت مدل های منفرد، یک چندمدلی همادی تولید شد. بررسی متوسط پهنه ای بارش نشان داد که به ترتیب ۱۱/۲، ۱۲/۲ و ۱۲/۳ میلی متر/دهه از بارش افغانستان، حوضه های هیرمند و هریرود در چهار دهه اخیر کاسته شده است. در مقابل، متوسط پهنه ای دما ۰/۴۳، ۰/۴۵ و ۰/۵۷ درجه سلسیوس/دهه به ترتیب در افغانستان، هیرمند و هریرود افزایش یافته است. نتایج نشان داد دما در هر سه منطقه مورد بررسی طی دوره آینده نزدیک تحت دو سناریو SSP۲-۴.۵ و SSP۵-۸.۵ دارای بی هنجاری مثبت خواهد بود. در مقابل، بارش تحت سناریو SSP۲-۴.۵ در مناطق شمالی افغانستان و دو حوضه مورد بررسی و تحت سناریو SSP۵-۸.۵ در کل پهنه افغانستان و دو حوضه، بی هنجاری منفی خواهد داشت.

CMIP۶-MME, تغییرات بارش, چند مدلی همادی, کشور افغانستان