ریحانه سعیدی - دانشجوی دکترا،گروه زیست شناسی، دانشکده علوم زیستی، دانشگاه آزاد اسلامی، شعبه تهران شمال، تهران، ایران
گلناز تجدد - استادیار، گروه زیست شناسی، دانشکده علوم زیستی، دانشگاه آزاد اسلامی، شعبه تهران شمال، تهران، ایران
سایه جعفری مرندی - استادیار،گروه زیست شناسی، دانشکده علوم زیستی، دانشگاه آزاد اسلامی، شعبه تهران شمال، تهران، ایران
مریم پیوندی - دانشیار ، گروه زیست شناسی، دانشکده علوم زیستی، دانشگاه آزاد اسلامی، شعبه تهران شمال، تهران، ایران

مقدمه: گیاه زنیان متعلق به تیره ی کرفسیان، یکی از مهمترین گیاهان دارویی کاربردی در صنایع داروسازی ایران است که به طور طبیعی در اتیوپی، مصر و هندوستان پراکنش دارد. خصوصیات کلی گل ها در این تیره معمولا یکنواخت است. با این وجود، تنوع بالای ریخت شناسی گل در این تیره دیده می شود. با توجه به اهمیت دارویی زنیان، تکوین اندام زایشی نر و ماده مورد مطالعه قرار گرفت. مواد و روش ها: گل ها و غنچه ها در مراحل مختلف نمو برداشت و سپس در الکل ۷۰ درصد نگه داری شدند و برش های میکورتومی از نمونه ها پس از انجام مراحل مختلف شامل شفاف سازی، و قالب گیری در پارافین صورت گرفت. از هماتوکسیلین-ائوزین برای رنگ آمیزی برش ها استفاده شد.نتایج و بحث: بر اساس نتایج، بنیان گذاری اندام های گل در گیاه زنیان به صورت مرکزگرا می باشد، که در آن ابتدا کاسبرگ ها، سپس گلبرگ ها و در نهایت پرچم ها بنیان گذاری می شوند. تکوین مادگی با تاخیر نسبت به پرچم ها انجام می شود. پرچم ها ایزوستمون، لایه مغذی ترشحی، تتراد میکروسپورها از نوع تتراهدرال، میکروسپورها بیضی شکل، و دانه های گرده ی دوسلولی و سه شیاره می باشند. ناهمزمانی تکوین میکروسپورها در بساک های گل های یک پایه و کیسه های گرده ی یک بساک مشاهده شد. همچنین تکوین گامتوفیت نر و ماده در یک گل همزمان نمی باشد. تخمدان زیرین، دوبرچه ای، تخمک واژگون، تتراد مگاسپور خطی، تشکیل مگاسپور عملکردی و کیسه رویانی نوع علف هفت بند از دیگر ویژگی های این گیاه می باشد.

بساک, تکوین گرده و کیسه رویانی, تتراد, تخمک واژگون, میکروسپور