بهروز صالحی اسکندری - استادیار، گروه زیست شناسی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران
زهره نصیریان جزی - دانش آموخته ارشد بیوشیمی، گروه زیست شناسی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران
جلیل عباس پور - دانش آموخته دکتری فیزیولوژی گیاهی دانشگاه اصفهان

مقدمه: یخ زدگی یکی از تنش های غیرزیستی است که اثرات زیانباری بر رشد و بهره وری گیاهان دارد. این پژوهش به منظور بررسی برخی پاسخ های فیزیولوژیکی و بیوشیمیایی دو گیاه زینتی و مقاوم به سرما شامل گل میمونی (Antirrhinum majus) و بنفشه (Viola × wittrockiana) در شرایط تنش یخ زدگی انجام شد. مواد و روش ها: از کمینه دمایی دی ماه سه مکان مختلف گلخانه، شهر اصفهان و فریدون شهر (به ترتیب دماهای ۲۰، ۳- و ۱۱- درجه سانتی گراد) جهت اعمال تیمارهای مختلف دمایی بر روی گیاهان ۷۰ روزه کشت شده در گلدان به مدت ۱۵روز استفاده شد. نتایج: اگرچه روند تغییرات نسبت کلروفیل a و b در دو گیاه متفاوت بود، اما با افزایش برودت هوا رشد طولی ساقه روند کاهشی داشت بطوری که در پایین ترین دما، طول ساقه گل میمونی و بنفشه به ترتیب ۶۳ و ۵۰ درصد نسبت به گیاهان رشد یافته در دمای ۲۰ درجه سانتی گراد کاهش داشت. مقدار ترکیبات فنلی، کربوهیدرات های محلول و هیدروژن پراکسید روند افزایشی داشت. همچنین افزایش قابل توجهی در فعالیت آنزیم کاتالاز هر دو گیاه و آسکوربات پراکسیداز گل میمونی تحت برودت ۱۱- درجه سانتی گراد مشاهده گردید اما فعالیت آنزیم گایاکول پراکسیداز در هیچ یک از سطوح دمای انجماد تغییر معنی داری نداشت. بحث: بنابراین به نظر می رسد گیاه گل میمونی و بنفشه با بکارگیری سازوکارهای تنظیم اسمزی و با توانایی های متفاوت آنزیم های آنتی اکسیدان، می توانند در برابر تنش حاصل از انجماد مقاومت کنندکه نشان دهنده راهکارهای مقاومتی متفاوت وابسته به ژنوتیپ آنهاست.

ترکیبات فعال اسمزی, تنش سرما, رنگدانه های فتوسنتزی, گیاهان زینتی