زهرا پرهیز - دانش آموخته کارشناسی رشته نقشه کشی معماری، دانشکده فنی حرفه ای دختران علی شریعتی، تهران، ایران
فاطمه رضایی تالارپشتی - دانش آموخته دکتری برنامه ریزی شهری، اصفهان، ایران

بافت تاریخی شهر گرگان، درون محدوده ای واقع است که تا اوایل قرن حاضر با برج و بارو و دروازه هایی محصور شده بود. مساحت کل بافت قدیمی شهر حدود ۱۵۲/۸ هکتار می باشد که شامل فاز یک (بخش شمالی بافت که دارای طرح مصوب است به مساحت ۶۴/۴ هکتار) و فاز دو (به مساحت ۱۰۶/۳ هکتار) اعم از بافت پر و معابر و خیابان های شهری است. پژوهش حاضر به دنبال پاسخ به این پرسش ها است: از لحاظ روند توسعه، بافت تاریخی شهر گرگان، چه مراحلی را پشت سر گذاشته است و دارای چه گذرهایی است؟ و بافت تاریخی شهر گرگان دارای چه مسائلی می باشد؟ پژوهش حاضر از نوع توصیفی- تحلیلی است و روش جمع آوری اطلاعات به صورت کتابخانه ای بوده است. بر اساس نتایج تحقیق، تحلیل ریخت شناسی محدوده بافت قدیم(تاریخی) شهر گرگان و هسته اصلی شکل گیری شهر گرگان (استرآباد) نشان دهنده آن است که سه دوره متمایز را پشت سر گذاشته است. این سه دوره عبارت اند از: دوره اول (از ابتدای شکل گیری شهر نشینی در گرگان تا اواخر دوره قاجار)؛ دوره دوم، از اوایل دوره پهلوی تا سال ۱۳۴۰ ؛و دوره سوم، از سال ۱۳۴۰ تا کنون. نتایج تحقیق بیانگر آن است که بافت تاریخی شهر گرگان، دارای شش گذر است. آسیب شناسی بافت تاریخی شهر گرگان در پنج حوزه قابل تحلیل است که عبارت اند از: مسائل جغرافیایی- زیست محیطی و تاریخی؛ مسائل اجتماعی – جمعیتی و فرهنگی؛ مسائل اقتصادی – معیشتی؛ مسائل کالبدی - فیزیکی (کارکردی) و مسائل اداری و مدیریتی.

توسعه شهر، گذرهای بافت تاریخی، شهر گرگان، آسیب شناسی