سمانه سعیدی - دانشجوی مقطع دکتری تاریخ اسلام ، واحد علوم تخقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی ، تهران ، ایران
سینا فروزش - دانشیار گروه تاریخ ، واحد علوم تحقیقات ، دانشگاه آزاد اسلامی ، تهران ، ایران

سیدجمال الدین اسدآبادی نظریه پرداز و متفکر جهان اسلام است، که اندیشه های او تاثیر زیادی بر تاریخ و تمدن اسلامی گذاشتهاست. در اندیشه سیدجمال، عامل اصلی انحطاط جوامع، از جمله جوامع اسلامی، در نقص یا نبود روح فلسفی است که منجر به ظهوررذایل اخلاقی و تفرقه و تشتت شده است. وی با اشاره به ضعف عصبیت در میان مسلمانان و پیامدهای برآمده از آن، معتقد بود کهبحران جهان اسلام دو جنبه دارد: ۱) فلسفی _ عقلانی ۲ ) اخلاقی.سیدجمال، جنبه فلسفی و عقلانی را بسیار اساسی می داند و جنبه اخلاقی را ناشی از جنبه اولیه می پندارد. ضعف سیاسی و اقتصادیو بی نظمی اجتماعی همگی ریشه در این دو جنبه بحران دارند. سید کوشید، تا با زمینه سازی تاسیس یک عقلانیت جدید، بحرانرا رفع نماید و دردهای جهان اسلام را درمان سازد. این عقلانیت جدید، بر پایه نوعی فلسفه تاریخ بود، که مبتنی و برآمده از قرآناست. سید معتقد بود، قرآن به عنوان مجموعه ای از قوانین حاکم بر فطرت انسان و حرکت تاریخ که در آیات طرح شده، و باید تلاششود تا ترقی و انحطاط جوامع را بر اساس تفسیر درست آن آیات درک کنیم. سیدجمال نخستین متفکر مسلمان بود که به ایناندیشه دست یافت و تلاش نمود قرآن را با تاریخ و تاریخ را با قرآن تفسیر نماید. در این مقاله کوشش شده به شیوه کتابخانه ای و بامراجعه به اسناد، کتب، مقالات و سایر متون چاپی به ابعاد مختلف اندیشه های حکمرانی و تمدن سازی اسلامی از نگاه سید جمالالدین اسد آبادی پرداخته شود، این تحقیق به لحاظ روش و چیستی، تاریخی - تطبیقی و به لحاظ شیوه و نگارش در مقوله پژوهشهای توصیفی - تحلیلی قرار دارد.

سیدجمال الدین اسدآبادی، اسلام، اندیشه ترقی، جهل مرکب، تمدن سازی،بحران جهان اسلام