زینب بیرانوند - دانشجوی دکتری تاریخ ایران بعد از اسلام. دانشگاه لرستان

گسترش آگاهی و ژرف اندیشی تاریخ پژوه به وقایع سیاسی نظامی و نیز پیامدهای فرهنگی و تمدنی آن ها تنها با استفاده از یافته های دانش های کمکی میسر می گردد و بر این اساس تاریخ پژوه می تواند با اشراف بر زوایای گذشته، آن ها را به عرصه شناخت، توصیف و تبیین بهتر بکشاند؛ از جمله متونی که می تواند چنین زمینه ای را برای تاریخ پژوه فراهم نماید، متون کلامی است. علم کلام از علوم مهم اسلامی است که برای درک و فهم عقاید دین اسلام پدید آمده است و متکلمان در مناظرات و مباحث کلامی به منظور دفاع از عقاید خود و غلبه بر حریف، به دانش ها و روش های خاصی نیاز دارند که در این میان دانش تاریخ، اطلاعات مورد نیاز متکلم را جهت استفاده در مناظرات کلامی در اختیار آن ها قرار می دهد که بدون این داده ها متکلم قادر به شرکت در مباحثات کلامی نخواهد بود؛ لذا این ارتباط دو سویه سبب گردید تا نگارنده به جایگاه متون کلامی در پژوهش های تاریخی توجه ویژه ای مبذول بدارد؛ بنابراین نگارنده با بهره گیری و استناد به کتاب کلامی «النقض» و به روش توصیفی تحلیلی درصدد پاسخ دهی به این سوال است که، کتاب کلامی «النقض» چه کمکی به تاریخ پژوه در پیشبرد اهدافش می کند؟ یافته های این پژوهش نشان می دهد که کتاب مذکور داده-هایی در زمینه ی پراکندگی جغرافیایی شیعیان در عصر سلجوقی و مناصب سیاسی شیعیان در عصر مذکور را در اختیار ایشان قرار می دهد

عبدالجلیل قزوینی، النقض، پژوهش های تاریخی، متون کلامی