منصوره کیان ارثی - استادیار، مرکز تحقیقات افق های نوین در معماری و شهرسازی، واحد نجف آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف آباد، ایران
سپهر صفایی مقدم - پژوهشگر دوره دکتری، مرکز تحقیقات افق های نوین در معماری و شهرسازی، واحد نجف آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف آباد، ایران
نسرین نصیری - پژوهشگر دوره دکتری، مرکز تحقیقات افق های نوین در معماری و شهرسازی، واحد نجف آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف آباد، ایران

باغ ایرانی به عنوان پدیده ای فرهنگی، تاریخی، کالبدی و محیطی، دارای پیشینه چند هزار ساله بوده و به عنوان یکی از سه سنت اصلی باغسازی در جهان مطرح است. باغ هشت بهشت اصفهان نیز به عنوان یکی از دو باغ بازمانده از باغ های دوره صفوی واقع در منطقه گرم و خشک اصفهان می باشد. بر اساس ایده سرشت نظم الکساندر، شناخت الگوهای ساختار زنده را می توان بر مبنای سه مفهوم "کلیت یکپارچه"، "مراکز قوی" و "پانزده خصلت هندسی" درک و بررسی کرد. بنابراین شناخت ساختار باغ مذکور بر مبنای ایده نظم، درک و نگاه تازه ای از آن به عنوان یکی از دو باغ بازمانده از عصر صفوی به همراه دارد. سوال تحقیق، میزان تعمیم پذیری اصول ساختار زنده الکساندر بر ساختار باغ هشت بهشت اصفهان است. راهبرد انتخابی پژوهش در این مقاله بصورت توصیفی-تحلیلی بوده است و فرآیند پژوهش در دو گام انجام شده است؛ گام اول به مطالعه سازمان فضایی باغ حاضر هشت بهشت در بستر مطالعات کتابخانه ای و پیمایش میدانی می پردازد و در گام دوم تعمیم پذیری اصول نظریه ساختار زنده بر باغ هشت بهشت اصفهان مورد ارزیابی قرار می گیرد. بررسی و جمع آوری اطلاعات به صورت کیفی انجام شده است. این تحقیق نشان می دهد که همگی ویژگی های نظریه ساختار زنده در باغ هشت بهشت اصفهان قابل مشاهده است؛ اما میزان حضور آن ها در باغ به یک اندازه نیست و حضور برخی از این ویژگی ها در خلق پدیده حیات این باغ موثرتر و بیشتر از سایر ویژگی ها است. با این حال ساختار فضایی باغ هشت بهشت اصفهان منطبق با نظریه ساختار زنده الکساندر است و می توان آن را به عنوان یک ساختار زنده تعریف کرد.

نظریه ساختار زنده،کریستوفر الکساندر،پانزده خصلت هندسی،باغ هشت بهشت،اصفهان