محمدامین آزادبخت - دانشجوی کارشناسی، راهنمایی و مشاوره، دانشگاه فرهنگیان، تهران، ایران

از آنجا که محمد اقبال اثر مستقلی در فلسفه تربیتی تالیف ننموده و در شمار نظریه پردازان آموزش و پرورش به شمار نیامده، ارائه تصویری روشن از دیدگاههای تربیتی وی و به خصوص جایگاهی که برای ارتباط جامعه و آموزش و پرورش قائل شده کمتر مورد توجه پژوهشگران و فعالان حوزه آموزش و پرورش قرار گرفته ؛ این پژوهش بر آن است تا با بررسی نکات، سرفصل ها و مسئله هایی که اقبال در آثار خویش در زمینه تعلیم و تربیت مطرح نموده به تصویری شفاف از نسبت جامعه و آموزش با یکدیگر و جایگاه شان در نظام اندیشه وی دست یابد؛ تحقیق حاضر با استفاده از روش تحلیلی - توصیفی به شیوه کتابخانه ای نگارش یافته و ذیل پژوهش های بنیادی نظری قرار می گیرد. نتایج آن نشان می دهد که اقبال لاهوری برای فرد و جامعه به طور توامان اهمیت خاصی قائل شده و به تاثیر و تاثر جامعه و آموزش و پرورش بر و از یکدیگر توجهی ویژه ای نموده است ، هرچند رابطه جامعه و آموزش دال اصلی مباحث تربیتی وی نیست اما از جایگاه به سزایی در نظام اندیشگی او برخوردار می باشد.

اقبال، آموزش و پرورش، فلسفه تربیتی ، جامعه .