عبدالکریم قاسم صالح - گروه بین الملل مهندسی تولید و ژنتیک گیاهی واحد اصفهان (خوراسگان)، دانشگاه آزاد اسلامی، اصفهان، ایران
محمد میرزائی حیدری - دانشیارگروه مهندسی تولید و ژنتیک گیاهی، واحد اصفهان (خوراسگان)، دانشگاه آزاد اسلامی، اصفهان، ایران.

مطالعه حاضر به منظور بررسی اثر ترکیب زئولیت، میکوریزا و کود فسفره بر تولید ماش در سال زراعی ۱۴۰۱-۱۴۰۲ در شرایط آب و هوایی شهرستان اصفهان انجام شد. آزمایش بصورت اسپلیت– اسپلیت پلات در قالب طرح پایه بلوک­های کامل تصادفی  با ۳ تکرار اجرا شد. عامل اصلی شامل زئولیت در سه سطح (صفر، ۳ و ۶ تن در هکتار) و عامل های فرعی شامل تلقیح میکوریزایی (تلقیح و عدم تلقیح) و فرعی-فرعی کود فسفره در سه سطح (صفر، ۷۵ و ۱۵۰ کیلوگرم در هکتار) بود.  نتایج نشان داد اثرات اصلی مایکوریزا و کود فسفره بر تمام صفات اندازه گیری شده معنی دار بود. اثر متقابل زئولیت و کود فسفره نشان داد بیشترین عملکرد دانه در تیمار مصرف ۶ تن در هکتار زئولیت و عدم مصرف یا ۷۵ کیلوگرم در هکتار کود فسفره به ترتیب به میزان ۶/۲۹۲۰ و ۶۷/۲۸۹۵ کیلوگرم در هکتار مشاهده شد و کمترین در حالت عدم مصرف زئولیت و کود فسفره به میزان ۳۶/۲۰۶۳ کیلوگرم در هکتار بدست آمد. نتایج نشان داد بیشترین عملکرد بیولوژیک در تیمار مصرف شش تن در هکتار زئولیت و مصرف میکوریزا +۷۵ کیلوگرم در هکتار کود فسفره به میزان ۸۱۲۷ کیلوگرم در هکتار مشاهده شد و کمترین در حالت عدم مصرف زئولیت، عدم مصرف میکوریزا و عدم استفاده از کود فسفره به میزان ۳۸۹۳ کیلوگرم در هکتار بدست آمد. به طور کلی، ترکیب یا استفاده از هر کدام از کودهای زئولیت، میکوریزا و کود فسفره در کشت ماش به بهبود رشد، افزایش تولید و بهبود کیفیت محصول منجر شده است.

کود فسفره, زئولیت, ماش, همزیستی میکوریزی