مهران میثاقی - گروه مهندسی خاک، دانشکده کشاورزی، دانشگاه زنجان، زنجان، ایران
احمد گلچین - گروه مهندسی خاک، دانشکده کشاورزی، دانشگاه زنجان، زنجان، ایران

در این مطالعه تاثیر ارتفاع بر اقلیم و ویژگی های خاک های جنگلی منطقه تالش استان گیلان مورد بررسی قرار گرفت. نمونه های خاک از چهار طبقه ارتفاعی (۵۰۰-۱۰۰۰، ۱۰۰۰-۱۵۰۰، ۱۵۰۰-۲۰۰۰ و ۲۰۰۰-۲۵۰۰ متر) جمع آوری و ویژگی های خاک و میزان عناصر غذایی در آن ها اندازه گیری گردید. داده های اقلیمی نیز از پایگاه داده TerraClimate جمع آوری شد. نتایج نشان داد که با افزایش ارتفاع، میزان بارندگی افزایش و دما کاهش یافت. میزان افزایش بارندگی ۵۰/۵۳۶ میلی متر و میزان کاهش دما ۴۰/۷ سانتی گراد به ازاء هر ۱۰۰۰ متر افزایش ارتفاع بود. تبخیر و تعرق نیز با کاهش دما در ارتفاعات بالاتر، کاهش یافت. خاک ارتفاعات بالاتر دارای ماده آلی، نیتروژن کل، پایداری خاکدانه و ظرفیت نگهداری آب بیشتری بود. با این حال، مواد غذایی قابل دسترس (K ,S ,P) به دلیل شست شوی بیش تر و تجزیه کندتر ماده آلی در ارتفاعات بالاتر، کم تر بود. میزان کاهش این عناصر غذایی بترتیب برابر با ۱۸/۱۵، ۸۹/۷ و ۱۴/۴۲ درصد بود. pH، دانسیته توده و شوری خاک نیز با افزایش ارتفاع کاهش یافت. یافته های این پژوهش نشان داد که گرچه خاک های ارتفاعات بالاتر از محتوای کربن آلی و قدرت نگهداری آب بیشتری برخوردارند که می توانند به بهبود کیفیت خاک و عملکرد اکوسیستم های جنگلی کمک کنند، با این حال این خاک ها دارای مواد غذایی قابل دسترس کم تری هستند که ناشی از شست شوی بیش تر در آن ها می باشد. این امر می تواند منجر به تخلیه مواد غذایی و اسیدی شدن این خاک ها شود. بنابراین، مدیریت مناسب این خاک ها مثل کوددهی و آهک دهی برای حفظ سلامت اکوسیستم ضروری است.

ارتفاع, اقلیم, خاک های جنگلی, فراهمی مواد غذایی, ویژگی های خاک