سیده زهرا میرحسینی رودبارکی - گروه شیلات، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران، کرج، ایران.
الهه آقایی میبدی - گروه محیط زیست، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران، کرج، ایران
سید ولی حسینی - دانشیار گروه شیلات دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تهران.

کیتین از فراوان ترین بیوپلیمر بعد از سلولز می باشد که در دیواره سلولی قارچ، کوتیکول حشرات و در اسکلت بیرونی سخت پوستانی از جمله خرچنگ و میگو وجود دارد. از د استیله کردن کیتین، کیتوزان حاصل می شود که ویژگی های آن به شدت به درجه استیل زدایی و وزن مولکولی آن بستگی دارد. در واقع می توان گفت کیتوزان به عنوان فراوان ترین آمینو پلی ساکارید در طبیعت است که بعنوان ترکیبی غیر سمی نیز شناخته می شود. کیتوزان به دلیل خواص منحصر به فردش از جمله زیست سازگاری، زیست تخریب پذیری، فعالیت ضدباکتریایی و غیره بسیار مورد توجه قرار گرفته است. اما بدلیل پایین بودن میزان حلالیت آن درpH های فیزیولوژیک امکان بهره مندی از بسیاری از خواص آن وجود ندارد. از همین رو تلاش های بسیاری برای تولید مشتقاتی از آن که قابلیت حلالیت در چنین شرایطی را داشته باشند، صورت گرفته است. یکی از مهم ترین روش های افزایش حلالیت کیتوزان، اصلاح شیمیایی آن است که با تکنیک موسوم به کواترنایز کردن انجام می شود. در این روش یک عامل اصلاحگر با برقراری یک پیوند کووالانسی با کربن شماره دو کیتوزان (C۲) باعث افزایش قابلیت انحلال پذیری آن در آب و درpH های فیزیولوژیک می شود. در این مقاله، ضمن معرفی مجدد ویژگی های منحصر به فرد کیتوزان، روش های مختلف تهیه کیتوزان کواترنایز شده با استفاده از برخی از ترکیبات شیمیایی رایج نظیرGTMAC، EPTMAC،CH۳I ،DMS مورد بررسی قرار گرفته و خصوصیات و کاربردهای کیتوزان کواترنایز شده تولیدی تشریح خواهد شد.

کیتین, کیتوزان, کواترنایزاسیون, اسکلت سخت پوستان, اصلاح شیمیایی