مهنوش پارسایی مهر - استادیار گروه بهداشت مواد غذایی، دانشکده دامپزشکی، دانشگاه سمنان، سمنان، ایران
مرضیه حیدریه - دانشیار پژوهشگاه علوم و فنون هسته ای، تهران، ایران.
سمیرا شهبازی - دانشیار گروه گیاه پزشکی، پژوهشکده کشاورزی هسته ای، پژوهشگاه علوم و فنون هسته ای، کرج، ایران.

در سال های اخیر استفاده از آنتی اکسیدان های سنتزی به علت سمی و سرطان زا بودن و محصولات تجزیه ای حاصل از آنها محدود شده است. بنابراین مطالعات به منظور یافتن ترکیبات جدید با منشاء گیاهی موثر در درمان، کاهش و پیشگیری از اثرات اکسیداتیو در زمینه های مختلف مورد توجه محققان قرار گرفته است. در این پژوهش به بررسی اثر پرتوتابی بر میزان محتوای تام فنولی با استفاده از واکنشگر فولین- سیوکالتیو در طول موج ۲۶۳ نانومتر و درصد مهارکنندگی رادیکال آزاد با آزمون های DPPH و ABTS عصاره های الکلی قسمت های مختلف گیاه خارمریم (Silybum marianum) پرداخته شده است. در مرحله اول عصاره الکلی از قسمت دانه، برگ و ساقه گیاه خارمریم تهیه و سپس پرتوتابی عصاره ها با دزهای ۱۰، ۲۰ و ۳۰ کیلوگری پرتو گاما انجام گردید. نتایج حاصل از آزمون های مهارکنندگی رادیکال آزاد عصاره دانه نسبت به برگ و ساقه گیاه خارمریم و همچنین عصاره های پرتوتابی شده با دز ۲۰ کیلوگری در تمام قسمت ها نسبت به سایر دزها، محتوای تام فنولی و فعالیت آنتی اکسیدانی بیشتر نشان دادند (۰۵/۰ > P). بنابراین با در نظر گرفتن اثرات منفی آنتی اکسیدان های سنتزی و نیز با توجه به نتایج حاصل از این تحقیق می توان پیشنهاد داد که پرتوفرآوری عصاره الکلی گیاه خارمریم با دز ۲۰ کیلوگری پرتو گاما می تواند علاوه بر بهبود و افزایش میزان آنتی اکسیدانی این گیاه، به عنوان یک افزودنی خوراکی کاربردی برای پرورش آبزیان، یک استراتژی امیدوارکننده برای محافظت از آنها در برابر استرس اکسیداتیو و التهاب ناشی از رژیم غذایی پرچرب خواهد بود.

خارمریم, DPPH, ABTS, پرتوتابی, عصاره الکلی