اسماء سالاری - استادیار، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه نیشابور، نیشابور، ایران

وقوع حوادث انسان منشا یا طبیعت بنیان، همواره آثار و تبعات سهمگینی بر دولت ها و جامعه بین المللی داشته و در دهه های اخیر، نظام حقوق بین الملل را به سوی خود متوجه کرده است. اگرچه این توجه عمدتا بر مرحله پس از وقوع بلا تمرکز یافته لکن پیشگیری و آمادگی در برابر حوادث نیز از نظر دور نمانده است. این مقاله با هدف تعیین ماهیت حقوقی کاهش ریسک بلایا و میزان تکلیف دولت ها در اعمال آن و با بهره گیری از روش دکترینال و نگاه غالبا پوزیتیویستی به بررسی ظرفیت های حقوق بین الملل پرداخته و به این نتیجه رسید که کاهش ریسک بلایا هنوز به صورت یک قاعده الزام آور معاهداتی یا عرفی درنیامده است، لکن می توان سطح محدودی از الزام را به واسطه ارتباط با برخی موازین حقوق بشر (چون حق حیات) و برخی موازین حقوق بین الملل محیط زیست (مانند مراقبت مقتضی) ادعا کرد. به علاوه، بر این واقعیت تاکید می شود که ظرفیت حقوق بین الملل صرفا معطوف به شکل دهی قواعد الزام آور نیست و این نظام می تواند دولت ها را از مجرای اسناد حقوق نرم و به خصوص با ارائه نمونه قوانین داخلی موثر در کاهش ریسک بلایا راهنمایی و هدایت کند.

اصل پیشگیری, تعهدات شکلی, تعهدات ماهوی, حق حیات, حقوق بین الملل, کاهش ریسک بلایا, مراقبت مقتضی