محسن رحیمی - گروه حقوق، واحد مشهد، دانشگاه آزاد اسلامی، مشهد، ایران
مجید شایگان فرد - گروه حقوق، واحد مشهد، دانشگاه آزاد اسلامی، مشهد، ایران
عباس شیخ الاسلامی - گروه حقوق، واحد مشهد، دانشگاه آزاد اسلامی، مشهد، ایران

آزادی بیان یکی از ارزشمندترین حق ها در نظام های حقوقی-سیاسی توسعه یافته و مردم سالار است که از حق­های بنیادین و اصل­های پایه ای است. مسئله مهم در اجرای این حق، عدم تعیین محدودیت ها و آسیب­پذیری آن از سوی حکومت و کارگزاران آن است. این مقاله از نظر ماهیت توصیفی-تحلیلی بوده و با بررسی اسناد، قوانین و مقرره ها کوشش شده است، نسبت حقوق کیفری ایران با آزادی بیان شهروندان تحلیل شود؛ برای دستیابی به این منظور با نگاهی به اسناد بین المللی و قانون اساسی ایران و سایر مقررات مرتبط، رویکردهای حامی و ناقض آزادی بیان در حقوق کیفری ایران بررسی شده است. یافته های این پژوهش حاکی از آن است که قانون گذار ایران در قانون اساسی درک کاملی از آزادی بیان به عنوان حقی مستقل و اصلی حقوقی برای همه شهروندان با تمامی مصادیق آن ندارد و به همین سان در قوانین کیفری هم مواردی از نقض و نقص آن دیده می شود. در قانون مجازات اسلامی حمایتی کلی از جنبه هایی از آزادی بیان وجود دارد، اما این تضمین ها کافی و همه سویه نیست.

آزادی بیان, حقوق کیفری, آزادی اندیشه, امنیت, مردم سالاری