سعید ملکی - استاد، گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران
اعظم ابراهیمی - دانشجوی کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران

امروزه مخاطره فرونشست به عنوان یک مخاطره طبیعی بسیاری از شهرها ازجمله شهر ایذه را در برگرفته است. با توجه به اینکه فرونشست با اثرات منفی زیادی برای نواحی سکونتگاهی همراه است، در این پژوهش به ارزیابی میزان فرونشست دشت ایذه و تحلیل عوامل موثر در وقوع آن پرداخته شده است. در این پژوهش از تصاویر ماهواره های لندست، تصاویر راداری سنتینل ۱، مدل رقومی ارتفاعی ۳۰ متر SRTM و اطلاعات کتابخانه ای به عنوان داده های تحقیق استفاده شده است. مهم ترین ابزارهای تحقیق ArcGIS، ENVI، IDRISI و GMT بوده است. مدل های مورد استفاده در تحقیق شامل مدل حداکثر احتمال، مدل LCM و مدل SBAS بوده است. این تحقیق در دو مرحله کلی انجام شده است که در مرحله اول، به ارزیابی فرونشست منطقه با استفاده از روش سری زمانی SBAS پرداخته شده و در مرحله دوم با استفاده از تصاویر ماهواره ای لندست، روند توسعه کاربری های انسان ساخت و نواحی سکونتگاهی ارزیابی شده است. بر اساس نتایج حاصله، شهر ایذه در طی دوره زمانی ۲ ساله (از تاریخ ۱۰/۰۱/۲۰۲۰ تا ۱۵/۰۱/۲۰۲۲) بین ۱۳ تا ۶۸ میلی متر فرونشست داشته است که بیش ترین میزان آن مربوط به مناطق جنوبی و جنوب شرقی این شهر بوده است. همچنین نتایج این تحقیق نشان داده است که نواحی سکونتگاهی و انسان ساخت شهری و حاشیه شهری ایذه در طی سال های ۱۹۹۲ تا ۲۰۲۲ با ۲/۷ کیلومترمربع افزایش مواجه شده است و با توجه به اینکه بیش ترین میزان فرونشست نیز مربوط به این مناطق بوده است. همچنین بر اساس مطالعات صورت گرفته در دشت ایذه، این دشت سالانه با تخلیه ۱۴/۸ میلیون مترمکعب آب زیرزمینی مواجه است. مجموع نتایج حاصله نشان داده است که عوامل انسانی توسعه کاربری های انسان ساخت و افت منابع آب زیرزمینی سبب شده است تا شهر ایذه، خصوصا مناطق جنوبی و جنوب شرقی آن در معرض مخاطره فرونشست باشد.

فرونشست, SBAS, شهر ایذه