هنگامه شاهقلی دستگردی - کارشناس ارشد صنایع دستی، دانشگاه مازندران، دانشکده هنر و معماری، مربی دانشکده هنر، دانشگاه شهرکرد
محمد اعظم زاده - استادیار گروه صنایع دستی و پژوهش هنر، دانشکده هنر و معماری دانشگاه مازندران

تذهیب در قرآن، به دلیل اهمیت آن برای مسلمانان و منعی که هنرمندان در تصویر سازی داشتند مانند دیگر هنرهای مقدسبا کندی و حساسیت بالایی آغاز و ادامه یافت. هنرمندان بیم داشتند که مبادا از سنت نبوی منحرف شوند و یا چیزی بر متن مقدس وحی بیفزایند؛ ولی همین ضرورت ها و محدودیت ها باعث خلاقیت در کار هنرمندان تذهیب کار شد. اهمیت قرآن برای مسلمانان بستری را برای هنرمندان فراهم آورد تا هنر خود را به کامل ترین وجه برای تزئین و زیبایی بصری این کتابمقدس بکار گیرند و زمینه را برای پیشرفت و رشد و شکوفایی هنرهای مربوط به کتاب آرایی فراهم نمود. با توجه به محدودیت هایی که در نقوش مورد استفاده وجود داشت، هنر تذهیب کامل ترین و بهترین هنر برای تزئین این کتاب مقدس محسوب می شد. در ابتدا نقوش تزئینی بکار رفته بسیار ساده بودند و تنها با چند خط و نقش ساده و رنگ تزئین می شد. دوره تیموری کتابآرایی و هنرهای مربوط به آن مانند: خوشنویسی و تذهیب به اوج کمال خود رسیدند و بالطبع قرآن های خطی در این دوران مورد توجه هنرمندان بودند و کار کتابت و تزئین آن با حساسیت و کمال انجام گرفت. در این پژوهش بر آنیم که با هنر تذهیب در قرآن های خطی دوره تیموری به ارتباط این هنر مقدس و ارتباط آن با حکمت اسلامی بپردازیم. پژوهش به روش توصیفی و تحلیلی صورت گرفته و در پی آن است که به این پرسش ویژه پاسخ دهد که »ارتباط حکمت با هنر تذهیب در قرآن های خطی دوره تیموری چگونه است و بر اساس چه منطقی میتوان این هنر را هنر حکمی برشمرد؟«

قرآن، حکمت، هنر سنتی، کتاب آرایی، تذهیب