رقیه شجاع میاردان - کارشناس مسئول گردشگری پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری
محمدرضا مبینی - کارشناس مسئول معاونت معماری و شهرسازی شهرداری تهران

اولین قدم گردشگری سلامت شناخت قابلیتهاست. گردشگری سلامت شامل گستره گردشگری تندرستی مسافرت گردشگر به دهکده های سلامت و مناطق دارای چشمه های آب معدنی و آب گرم SPA ، گردشگری درمانی (Curative Tourism) مسافرت به منظور استفاده از منابع درمانی طبیعی)آبهای معدنی، نمک، لجن و غیره( ،گردشگری پزشکی (Medical Tourism) که در آن مسافرت به منظور درمان بیماریهای جسمی یا انجام عمل های جراحی صورت می پذیرد، است. گردشگری پزشکی(تندرستی) بعنوان زیر مجموعه گردشگری سلامت به معنای مسافرت به دهکده های سلامت و مناطق دارای چشمه های آب معدنی،آب گرم و معدنی، نمک، گل، لجن درمانی و گیاهان دارویی برای رهایی از تنش های زندگی روزمره و تجدید قوا بدون مداخله و نظارت پزشکی و در مواردی که گردشگر، بیماری جسمی مشخصی نداشته باشد می باشد. لذا با توجه به اینکه آب درمانی و نمک درمانی یکی از زیر مجموعه های گردشگری تندرستی محسوب می شود، سهم بسزایی از گردش مالی و درآمدی این صنعت را به خود اختصاص می دهد و در این میان شهرها ، یک سری از بیمارستانها و مراکز درمانی، مجتمع های آب درمانی و نمک درمانی بیشترین سهم را نصیب خود می کنند که دارای برند قوی باشند. نمک درمانی به مفهوم امروزی؛ به مجموعه وسیعی از خدمات سلامتی گفته می شود که شامل سلامت و بازسازی جسم، خدمات زیبایی صورت، درمان بیماریهای ریه از جمله آسم و آلرژی، سلامت و بازسازی ذهن و انواعی از خدمات برای افراد سالم است که هر کدام از آنها خود دارای زیر شاخه های متعددی نیز می باشند(رشیدی و همکاران، ۱۳۹۱). در این میان آنچه منطقه شمالغرب ایران به ویژه استان اردبیل و شهرستان سرعین را از دیگر مناطق متمایز می کند ویژگیهای جغرافیایی و برخورداری از سرانه فضای طبیعی، آبهای معدنی، هوای پاک و پزشکان متخصص آن منطقه است و امید است که با همکاری بخش خصوصی و سرمایه گذاران خارجی این منطقه در آینده نزدیک به قطب گردشگری سلامت در کشور تبدیل شود. هدف اصلی این تحقیق شناخت و دستیابی به یک الگوی مناسب برای ایجاد و توسعه مجتمع های آب درمانی و نمک درمانی در راستای گردشگری تندرستی است. به منظور تحقق هدفهای مطرح شده در این پژوهش و پاسخ به سوالات پژوهشی، از طرح پیمایشی که از روشهای توصیفی- تحلیلی می باشد، استفاده شده است. بنابراین، این تحقیق از نظر روش و ماهیت، توصیفی تحلیلی بوده و از حیث هدف پژوهش، در دسته تحقیقات کاربردی و از راهبردهای مهم در معماری راهبرد کیفی و شبیه سازی می-باشد و برای گردآوری داده ها از روش کتابخانه ای، اسنادی و میدانی استفاده شده است. از مهمترین یافته های این تحقیق می توان به اهمیت طراحی مجتمع های آب درمانی و نمک درمانی سرعین اشاره کرد که با خدمات بیشتر و متنوع و با کیفیت می تواند در جذب گردشگران و توسعه این نوع گردشگری موثر واقع شود. با وجود آنکه تبلیغات مناسبی در حوزه کشورهای آسیای میانه در زمینه جذب بیمار به ایران انجام نگرفته و نمی گیرد، اما برخی افراد به طور شخصی برای درمان به ایران می آیند و پیش بینی می شود در صورت اطلاع رسانی همه جانبه، مدیریت کارآمد و برنامه ریزی جامع بتوان گردشگری سلامت را در ایران توسعه داد پس تا زمانیکه داشته های ما در زمینه های مختلف گردشگری سلامت به جهانیان معرفی نشود، نمی توان انتظار جذب گردشگر را داشت، و در پایان با تجزیه و تحلیل بحث را با نتیجه گیری و ارائه پیشنهادات لازم به پایان می بریم.

گردشگری سلامت، تندرستی، پزشکی، نمک درمانی، استان اردبیل