علی اصغر طاهری - دانشجوی کارشناسی ارشد الهیات، فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشگاه حکیم سبزواری

هوش مصنوعی شاخه از علوم کامپیوتری است با نظر به عملکردی شبیه انسان یا فراتر از او و نظر به گسترش و پیشرفت روزافزون این شاخه و حضورش در عرصه های مختلف، دور از ذهن نیست که بزودی جایگزین ادمی با توجه به محدودیت هایبشری جهت انجام فعالیت های وی شود. این مقاله مورد توجه قرار دادن نقش اثباتی هوش مصنوعی در فرآیند تجمیع قرائن واستنباط حکم تکلیفی می باشد. به این معنا که هوش مصنوعی به مثابه فقیه و جایگزین مجتهد می تواند نقش تعیین کننده و تسهیلکننده ای در استنباط احکام شرعی فرعی داشته باشد و کشف هرچه دقیق تر و بهتر احکام مسایل مستحدثه را بنماید . و همچنیننقش استقلالی عقل (کشف) در پویایی فقه درکنار کتاب ، سنت و اجماع، به عنوان دلیل حکم شرعی قرارگرفته، به کشف قوانینمی پردازد، اما نه کاشفی که مطلقا منفعل باشد، بلکه به تقنین وتاسیس قوانین جدید مرتبط با بخش ثابت تعالیم دین میپردازد .با این توضیحات ،در نگاه اول فقها بکارگیری هوش مصنوعی را به عنوان مجتهد جایز نمی داننداما با استناد به آیات،روایات و شرایط اجتهاد و نیز عنصر زمان و مکان و پویایی فقه شیعی، قول به جواز در هوش مصنوعی را می توان بررسی و اثباتنمود. در این مقاله با روش توصیفی- تحلیلی به سوالاتی مانند کاربرد و کاربست هوش مصنوعی و حکم تکلیفی استفاده از هوشمصنوعی به عنوان فقیه و مجتهد پاسخ داده می شود و دیدگاه ها و ادله مختلف مرتبط با آن مورد مداقه و بررسی قرار می گیرد.

هوش مصنوعی، آینده اجتهاد، استنباط احکام، عقل، پویایی فقه