مهدی کیخا - گروه مهندسی نفت، واحد خمینی شهر، دانشگاه آزاد اسلامی، خمینی شهر، اصفهان، ایران
مجتبی رحیمی - گروه مهندسی نفت، واحد خمینی شهر، دانشگاه آزاد اسلامی، خمینی شهر، اصفهان، ایران

برای آنکه بتوان مخازن کربنات را در مقیاس مخزنی درک کرد ابتدا باید آن ها را در مقیاس حفرات ریز شناخت. مخازن کربناتهدارای سنگ های متخلخل و تراوایی هستند که حاوی هیدروکربن هستند. تخلخل کربنات ها شامل سه گروه زایشی حد نهایی هستند که عبارتند از: حفرات صرفا رسوبی، حفرات صرفا دیاژنزی و حفرات صرفا ناشی از شکستگی. البته طیف وسیعی از حفرات حد واسط نیز وجود دارد اما نکته آن است که این سه گروه زایشی تخلخل مبین سه فرایند مختلف زمین شناسی هستند. لغت کلیدی در اینجا سنگ ها هستند. سنگ های کربناته از دانه های سنگ تشکیل شده و ممکن است حاوی گل و سیمان هم باشند. اجزای اسکلتی و غیر اسکلتی به همراه گل و سیمان اطلاعات زیادی در خصوص محیط های رسوبی و دیاژنزی که این سنگ ها در آنجا شکل گرفته اند، ارائه می کنند. مخازن هیدروکربنی حاوی سیال هستند بنابراین مفاهیمی همچون تخلخل، تراوایی، اشباع شدگی ،ترشوندگی و فشار موئیینه در مورد آن ها بحث می شوند تا مشخصات آن ها تعیین شوند. پس از این مباحث در خصوص فرایندهای دیاژنزی و محیط های دیاژنزی صحبت شده تا نشان داده شود چگونه تخلخل مخازن کربناته توسط فرایندهای شیمیایی و مکانیکی محیط های مختلف دیاژنزی، کاهش یا افزایش و یا تولید می شود. در این مقاله، به بررسی این چالش ها و فرصت های پیشرو در اکتشاف و بهره برداری از این مخازن ارزشمند پرداخته می شود.

دیاژنز، سنگ مخزن، مخازن کربناته، تخلخل.