محمد احسان مقدم - کارشناس ارشد حقوق جزا و جرم شناسی

سیاست های کنترل جرم در ایران عمدتا از نظام های حقوقی غربی، به ویژه فرانسه، اقتباس شده است. با این حال، در این انتقال، بسترهای اجرایی و فرهنگی-اجتماعی جامعه ایران نادیده گرفته شده است. این امر منجر به عدم موفقیت برخی قوانین کیفری مانند قانون اقدامات تامینی و تربیتی و قانون تشکیل دادگاه اطفال بزهکار شده است. در دهه های اخیر، کیفرهای اجتماع محور به عنوان جایگزینی برای حبس در بسیاری از کشورها مطرح شده اند. این کیفرها بر مشارکت جامعه در اصلاح مجرمان و استفاده از ظرفیت های اجتماعی تاکید دارند. در انگلستان، این کیفرها با تکیه بر خدمات اجتماعی و برنامه های توانمندسازی، به کاهش نرخ تکرار جرم و بهبود وضعیت اجتماعی مجرمان کمک کرده اند. در ایران، لایحه مجازات اجتماعی جایگزین زندان در حال ورود به نظام عدالت کیفری است. با این وجود، بررسی بسترهای اجتماعی و فرهنگی لازم برای اجرای این کیفرها کمتر مورد توجه قرار گرفته است. این پژوهش با تمرکز بر سرمایه اجتماعی به عنوان مهم ترین بستر اجتماعی اجرای کیفرهای اجتماع محور، به ارزیابی مولفه ها و شاخص های آن در ایران می پردازد. این مولفه ها شامل اعتماد، مشارکت، انسجام و شبکه های اجتماعی هستند که در صورت تقویت، می توانند به موفقیت اجرای کیفرهای اجتماع محور و کاهش جمعیت کیفری کمک کنند.

کیفرهای اجتماع محور، سرمایه اجتماعی، بسترهای فرهنگی، حقوق کیفری ایران و انگلیس