مصطفی کوزه گر کالجی - دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان
حسین کاظمی
بهنام کامکار - دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان
حمید امیر نژاد - دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری
محسن حسینعلی زاده - دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان

خدمات بوم سازگان مزایا و کارکردهایی هستند که بوم نظام ها برای انسان فراهم می کنند. در این مطالعه انواع خدمات تامینی، حمایتی و تنظیمی در کشت بوم های جو و تریتیکاله واقع در شرکت زراعی دشت ناز ساری (استان مازندران) در سال زراعی ۹۹-۱۳۹۸ ارزیابی و کمی سازی شد. خدمات بوم سازگانی مورد بررسی شامل تنوع زیستی حشرات و گیاهان هرز از زیر مجموعه خدمات حمایتی با استفاده از شاخص های شانون-واینر، سیمپسون، مارگالف، یکنواختی و منهنیک، خدمات تنظیمی با استفاده از نمایه های تنفس میکروبی خاک، ترسیب کربن، فراوانی کرم خاکی، ماده آلی، پایداری خاکدانه ها، تولید اکسیژن و خدمات تامینی شامل عملکرد و میزان پروتئین دانه ارزیابی و کمی سازی شدند. نمونه های خاک قبل از کشت گیاهان جو و تریتیکاله در آبان ۱۳۹۸ و پس از برداشت آن در خرداد ۱۳۹۹ از عمق ۰-۳۰ سانتی متری برداشت شدند. نتایج نشان داد که بیشترین میزان خدمت تولید اکسیژن حدود ۶۶/۱۷ و ۵۷/۱۶ تن در هکتار از قطعات علوفه ای ۱۲ جو و ۱۶ تریتیکاله حاصل گردید. در این پژوهش بیشترین میزان ترسیب کربن (۶۷/۲ تن در هکتار) و فعالیت تنفس میکروبی قبل از کشت و بعد از برداشت محصول به ترتیب به میزان ۴۰/۹۱ و ۹۵/۴۵ میلی گرم CO۲ به ازای هر کیلوگرم خاک در روز به قطعه ۱۸ جو تعلق داشت. بطور کلی مدیریت زراعی و اجرای نظام کشاورزی فشرده، بر ارائه بسیاری از خدمات بوم سازگان در مزارع جو و تریتیکاله در منطقه دشت ناز ساری تاثیرگذار بود، به-طوری که این خدمات تحت تاثیر عواملی متعددی مانند رقم زراعی، تناوب زراعی، روش های خاکورزی و غیره قرار گرفتند.

تریتیکاله, تنوع زیستی, جو, خدمات بوم سازگانی, خدمات تنظیمی