نگار نجفی سیاوشان - گروه محیط زیست، دانشکده شیلات و محیط زیست، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، گرگان، ایران
عبدالرسول سلمان ماهینی - گروه محیط زیست، دانشکده شیلات و محیط زیست، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، گرگان، ایران
حسین وارسته مرادی - گروه محیط زیست، دانشکده شیلات و محیط زیست، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، گرگان، ایران

تغییر اقلیم از اصلی ترین دلایل از بین رفتن تنوع زیستی و تخریب اکوسیستم های طبیعی در نظر گرفته می شود. گوشت خواران با توجه به گستره خانگی وسیع و تراکم پایین جمعیتی، به شدت تحت تاثیر تغییرات زیستگاهی قرار می گیرند و اغلب مجبور به تغییر پراکنش خود به زیستگاه های نامطلوب می شوند. یکی از این گوشت خواران مهم، زیرگونه آسیایی یوزپلنگ است که از این زیرگونه نادر در ایران، احتمالا در حال حاضر (۱۴۰۱ شمسی) تنها کم تر از ۴۰ قلاده باقی مانده است. در این مطالعه به ارزیابی اثر تغییرات احتمالی اقلیم بر زیستگاه یوز آسیایی در مجموعه حفاظتی توران با استفاده از نقاط حضور یوز، عوامل محیط زیستی از جمله ارتفاع، طبقات شیب، تیپ و تراکم پوشش گیاهی، پراکندگی طعمه ها (جبیر، آهو، قوچ ومیش و کل وبز)، منابع آبی، جاده ها و غیره، پارامترهای اقلیمی و مدل سازی در محیط نرم افزار R پرداخته شد. برای بررسی اقلیم از مدل GISS-E۲-۱-H تحت ۴ سناریوی SSP۱-۲.۶، SSP۲-۴.۵، SSP۳-۷.۰، SSP۵-۸.۵ (خفیف تا شدید) استفاده شد و نقشه پراکنش و مطلوبیت زیستگاه یوز آسیایی تحت شرایط اقلیمی کنونی و آینده تهیه شد. نتایج این پژوهش نشان داد مساحت زیستگاه های مطلوب گونه در حال حاضر حدود ۳۰۰ هزار هکتار است که این مساحت در سال ۲۰۵۰ تحت سناریو خوش بینانه ۲۴۰ هزار هکتار وتحت سناریو بدبینانه ۱۶۵ هزار هکتار خواهد شد. زیستگاه مطلوب یوز آسیایی در مجموعه حفاظتی توران در سال ۲۰۵۰ از مناطق مطلوب در حال حاضر فاصله گرفته و به حاشیه و خارج از منطقه منتقل خواهد شد. از راهکارهای اولیه مدیریت اثر احتمالی تغییر اقلیم بر زیستگاه یوز آسیایی به منظور حفاظت موثرتر از گونه و جلوگیری از آسیب بیش تر به زیستگاه، می توان به افزایش اقدامات حفاظتی برای احیاء مراتع و جمعیت طعمه در مناطق مطلوب، طراحی مناطق حفاظت شده جدید و یا تغییر و گسترش مرز مناطق حفاظت شده فعلی، ایجاد مسیر و راهروهای جابجایی بین زیستگا های فعلی و بالقوه یوز آسیایی اشاره کرد.

یوز آسیایی, تغییر اقلیم, ارزیابی زیستگاه, نرم افزار R, مدلسازی