سهراب مرادی - گروه توسعه کشاورزی و منابع طبیعی، دانشکده فنی و مهندسی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران
صیاد شیخی ئیلانلو - گروه محیط زیست، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران، کرج، ایران
انوشه کفاش - گروه محیط زیست، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران، کرج، ایران

جنگل های هیرکانی به لحاظ تنوع بیولوژیکی غنی و داشتن فون و فلور باارزش بالا شناخته شده هستند و به دلیل سطح گسترده ای از فعالیت های انسانی، جزو اکوسیستم های در معرض تهدید به شمار می روند. دارکوب ها نیز شاخص تنوع زیستی پرندگان جنگل هستند و به گستره خانگی وسیع و درختان قطور و خشکه دارها برای لانه سازی و تغذیه نیاز دارند. تغییر در ساختار و پوشش جنگل باعث کاهش تعداد دارکوب ها در تمام زیستگاه های جنگلی خواهد شد. لذا مطالعه حاضر با هدف مدل سازی مطلوبیت زیستگاهی گونه شاخص دارکوب سبز برای تعیین لکه های ارزشمند حفاظتی جنگلی در جنگل های استان گلستان صورت گرفته است. برای این کار نقاط حضور گونه دارکوب سبز مستخرج از بانک داده تسهیلات اطلاعات تنوع زیستی جهانی (GBIF) با داده های به دست آمده از بازدیدهای میدانی در سراسر منطقه مورد مطالعه تلفیق شد و سپس متغیرهای محیطی موثر بر توزیع گونه بر اساس منابع منتشر شده برای ساخت مدل مطلوبیت زیستگاه آن شامل متغیرهای اقلیمی، توپوگرافی (شیب و ارتفاع) و شاخص نرمال شده پوشش گیاهی (NDVI) به عنوان متغیرهای پیش بینی کننده در مدل سازی تعیین گردید. به منظور مدل سازی مطلوبیت زیستگاه از مدل حداکثر آنتروپی در نرم افزار MaxEnt استفاده شد. آزمون جک نایف برای ارزیابی اهمیت متغیرها در ساخت مدل و تعیین مهم ترین متغیرهای تاثیرگذار بر توزیع گونه استفاده شد و کارایی مدل با محاسبه سطح زیر منحنی (AUC) مورد ارزیابی قرار گرفت. سطح زیر منحنی برای داده های آموزش (۰/۹۴۸=AUC) نشان داد که کارآیی و قدرت پیش بینی مدل حداکثر آنتروپی برای تعیین مناطق مطلوب زیستگاهی گونه دارکوب سبز در سطح بسیار عالی قرار دارد. مدل نهایی به دست آمده نیز نشان داد که عمده زیستگاه های جنگلی مناسب برای حفاظت در قسمت های مرکزی و شرقی جنگل های استان گلستان قرار گرفته است. بر اساس آزمون جک نایف متغیرهای شاخص نرمال شده پوشش گیاهی (NDVI)، شیب، هم دمایی و تغییرات فصلی بارش به ترتیب تاثیرگذارترین متغیرها برای مطلوبیت زیستگاه گونه شناخته شدند. با توجه به نتایج به دست آمده در مطالعه، مناطق هموار تا شیب متوسط جنگل های خزری و جامعه درختان بلوط به همراه مناطق با تاج پوشش متراکم برای حفاظت در اولویت شناخته شدند. بنابراین نیاز است با مدیریت جنگل به منظور ایجاد مناطق جنگلی با ویژگی های ذکر شده، باعث افزایش غنای زیستی در مناطق جنگلی شد که خود موجب پایداری جنگل ها از لحاظ بوم شناختی خواهد گردید.

جنگل های هیرکانی, حداکثر آنتروپی, MAXENT, مطلوبیت زیستگاه, دارکوب سبز (Picus viridis)