حامد قرائتی - دکتری شیعه شناسی و استادیار گروه تاریخ دانشگاه باقرالعلوم(ع)

حوزه­های علمیه، از دیرباز متناسب با رسالت ذاتی خود، تنها به آموزش یا پژوهش در موضوع معارف دینی محدود نمانده و مجموعه­ای از اقدامات، تدابیر و ابزارها را در حوزه تبلیغ آموزه­ها و تعالیم دینی به کار بسته­اند. این موضوع، به ویژه در عصر قاجار که جامعه ایران متاثر از تحولات اجتماعی، فرهنگی و سیاسی، دوران پرتنشی را در عرصه معارف دینی تجربه نموده بود، از اهمیت بسزایی برخودار است. این تحقیق، تلاش دارد با تکیه بر منابع تاریخی، از جمله زندگی نوشته­ها، سفرنامه­ها و تواریخ عمومی و متنی بر روش توصیفی تحلیلی، نقش حوزه­های علمیه در تبلیغ معارف دینی را در محدوده جغرافیایی تهران مورد بررسی قرار دهد. تبلیغ آموزه­های دینی و مذهبی در حوزه­های علمیه تهران در عصر قاجار، مشتمل بر ویژگی هایی چون: منطبق بودن بر نیازها و چالش­های روز، استقلال و عدم وابستگی، ارتباط مستقیم و حذف واسطه­ها، ارائه محتواهای معتبر و نظارت بر سایر محتواهای تبلیغی، صیانت از مراتب معرفتی، پرهیز از اکتساب یا تفنن در تبلیغ دینی و استفاده از تبلیغ محیطی در فرایند تبلیغ بوده است.

تبلیغات اسلامی, حوزه های علمیه, تهران عصر قاجار, مسجد مدرسه, روضه خوانی