بررسی تمایز مفهوم ضرر و عدم النفع از منظر قلمرو شمول قاعده لاضرر با تکیه بر مستنداتفقهی - حقوقی

زندگی پیچیده اجتماعی روابط حقوقی مختلفی را پدید میآورد از جمله این روابط مسئولیت حقوقی یک شخص در برابر شخصدیگر است مسئولیت فوق گاه در نتیجه تخلف از ایفای تعهد قراردادی به وجود میآید و گاه به صرف خسارتی که شخص بهدیگری وارد کرده است مطرح میشود ضرری که در نتیجه فعل یا ترک فعل زیان آور به شخص وارد میشود ممکن است مادییا معنوی باشد ضرر مادی نیز خود بر دو قسم است از دست دادن مال یا محروم ماندن از نفع که بیشتر تحت عنوان عدم النفعمورد بحث واقع میشود و از اهمیت بسزایی برخوردار است دلیل این اهمیت آنست که اگرچه این دسته از خسارات بخش وسیعیاز ضررهای وارده بر شخص را تشکیل میدهند اما از یکسو در قابلیت مطالبه آن مباحث فراوانی وجود دارد یکی از همین مباحثمهم قابلیت مطالبه عدم النفع بر اساس قاعده لاضرر است فی نفسه میان ضرر و عدم النفع از نظر مفهوم تفاوت وجود دارد چونضرر عبارت از نفسی در مالی یا جان یا آبرو است اما عدم النفع عبارت است از تغییر نکردن وضعیت شخص به گونه ای که نهچیزی از آن کم و نه چیزی بر آن اضافه شود قاعده لاضرر از نظر لفظی و لغوی شامل عدم النفع نمی شود اما برخی معتقدند کهقاعده لاضرر شامل عدم النفع مسلم الحصول میشود اما عدم النفع احتمالی را شامل نمی شود دلیل آن نیز کاملا واضح است چونضرر امری است عرفی و از این رو عدم النفع مسلم الحصول را عرف ضرر می داند اما عدم النفع احتمالی را عرف ضرر محسوبنمیکند با توجه به اینکه پیرامون عدم النفع مسائل متعددی قابل طرح است که در عرصه قوانین به آنها اشاره نشده است از جملهاقسام عدم النفع تفکیک آن از ضرر و تفریط منفعت و نظایر آن در تحقیق حاضر سعی شده است مهمترین مباحث شکافته شودو مورد تحلیل علمی قرار گیرد .

Keywords:

خسارت , ضرر , عدم النفع , لاضرر , بنای عقلا