سارا کارگر - دانشجوی کارشناسی ارشد حقوق جزا و جرم شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد چالوس، مازندران، ایران

جنون به عنوان یک وضعی روانی مخصوص که با از دست دادن قابلیت فهم دقیق خود واقعیت و ناتوانی در کنترل رفتارهای خودتوصیف میشود، از دیدگاه فقه شیعه و قانون مجازات اسلامی نقش مهمی در بررسی مسئولیت کیفری افراد دارد. در حقوق اسلامی،جنون به عنوان یکی از شرایطی که می تواند منع کننده از اجرای عقوبات کیفری باشد، شناخته شده است. اصولا، در صورتی که یکفرد به دلیل جنون قادر به درک صحیح اعمال خود نباشد و از کنترل نفسهای خود محروم باشد، او ممکن است مسئولیت کیفرینداشته باشد .در فقه شیعه، قضاوت در مورد وضعیت جنون از طریق اعضاء (علائم) نظیر توانمندی ادراک، قماشه خوردگی، وحشت و...بررسی می شود. اگر اثبات شود که فرد در وضعیت جنون بوده و از قابلیت فهم درست عواقب اعمال خود بی خبر بوده است، او ممکناست از مسئولیت کیفری معاف شود. در قانون مجازات اسلامی نیز، اصولا در صورت اثبات جنون یا عدم توانایی فهم و کنترل اعمال،فرد از مجازات کیفری معاف می شود. این امر نشان از توجه به جانب انسانی و روانشناسی در سیستم قانونی اسلامی دارد .به عنوان یکموضوع پژوهشی، بررسی تاثیرات جنون بر مسئولیت کیفری از منظر فقه شیعه و قانون مجازات اسلامی، می تواند به نحوه اجرای عدالتدر حقوق کیفری اسلامی و حقوق بشر کمک کرده و نقش جانب انسانی در اعمال کیفری را مورد بررسی قرار دهد.

مسئولیت کیفری، جنون ، قانون مجازات اسلامی، حقوق کیفری، فقه شیعه