محمدرضا آقائی - کارشناس ارشد عکاسی، دانشگاه غیره انتفاعی سوره، تهران
محمد خدادادی مترجم زاده - عضو هیات علمی دانشکده هنرهای تجسمی دانشگاه هنر ایران، دانشیار

عکاسی از زمان ثبتش در آکادمی علوم و آکادمی هنر فرانسه به سال ۱۸۳۹ میلادی رسانهای ثبت گرا بوده و احتمالا این خصلتش آنرا همه گیر نمود. از لابه لای عکسهای برجامانده اواخر دوره ی قاجاریه و دوره ی پهلوی اول میتوان مسیر تغییرات و شرایط اجتماعی شهرها را بازیافت . مقاله حاضر به بررسی تغییرات و دگردیسی شهر با مولفه های خیابان، کالبد، جداره و کف براساس روش شناسی تحلیل محتوای تصویر ژیلیان رز میپردازد. روش تحقیق به صورت توصیفی – تحلیلی است و به عنوان نمونه شهر شیراز که دارای قدمت تاریخی قبل از اسلام است ، مورد بررسی قرار گرفته است . نتایج حاصله از پژوهش حاکی از آن است که عکس (تاریخی) و وجه سندیتش چگونه وقایع تاریخی – اجتماعی، تغییرات بافت شهری، تراکم و توسعه، احداث خیابان، معماری و مصالح استفاده شده در بناها و حتی تغییرات پوشش و شرایط زیسته مردم را ثبت و به عنوان سندی برای بررسیهای علمی و اجتماعی مورد استفاده قرار میدهد. با بررسی این عکسها نظاره گر این خواهیم بود که توسعه شهر شیراز در این بازه ی تاریخی، خارج از محدوده ی بافت تاریخی – فرهنگی خویش، ابتدا در محور غرب و شرق و سپس شمال و جنوب شهر بوده است ؛ این تغییرات در همه ی حوزههای شهری و اجتماعی اتفاق افتاده است .

عکس – قاجاریه – پهلوی – شیراز – تغییرات شهری