هما باتقوا سرابی - دانش آموخته کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران
طاهره صادقلو - دانشیار جغرافیا و برنامه ریزی شهری، گروه جغرافیا، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران
خدیجه بوذرجمهری - دانشیار جغرافیا و برنامه ریزی شهری،گروه جغرافیا، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران
محسن نوغانی دخت بهمنی - دانشیارجامعه شناسی، گروه علوم اجتماعی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

پژوهش حاضر با هدف بررسی اثر فناوری اطلاعات و ارتباطات بر تغییر سه بعد فضایی-مکانی، اجتماعی-فرهنگی و اقتصادی هویت اجتماعی در ۱۲ روستای دهستان شاندیز انجام شد. تحقیق حاضر به لحاظ هدف، کاربردی-توسعه­ای و از نظر روش انجام تحقیق، توصیفی-تحلیلی بود. واحد تحلیل خانوار روستا بود و جامعه آماری شامل سرپرستان خانوار در روستا­های موردمطالعه با حجم ۲۸۱ خانوار بود. برای تجزیه و تحلیل داده­های حاصل از تکمیل پرسش نامه از نرم افزارهای اکسل و SPSS از آزمون های همبستگی اسپیرمن، یومن ویتنی، رگرسیون و تحلیل مسیر و همچنین برای نمایش توزیع فضایی روستاهای موردبررسی روی نقشه از نرم افزار GIS استفاده شد. نتایج بیانگر این است که میزان استفاده از فناوری­های اطلاعاتی و ارتباطی کمتر از حد متوسط است و براساس آزمون تی دو نمونه مستقل، توسعه فناوری­های اطلاعاتی و ارتباطی در منطقه موردمطالعه در تغییر هویت اجتماعی روستاییان تا حدودی نقش داشته است؛ به طوری که در بعد اجتماعی-فرهنگی برای زنان میانگین ۰۸/۳ و مردان میانگین ۹۳/۲، در بعد مکانی–فضایی برای مردان میانگین ۰۶/۳ و برای زنان میانگین ۰۵/۳ و در بعد اقتصادی برای مردان میانگین رتبه ای ۶/۱۳۴ و برای زنان ۴/۱۴۷ را نشان می دهد. همچنین آزمون تحلیل مسیر نشان داد که بین شاخص­های چهارگانه موردبررسی، تلویزیون با میزان ۳۸۴/۰، بیشترین تاثیرات و شاخص اینترنت با میزان ۱۱۸/۰، کمترین تاثیر را بر میزان تغییر هویت اجتماعی پاسخ گویان مناطق روستایی موردمطالعه به خود اختصاص داده­اند. با توجه به نتیجه به دست آمده می­توان اظهار کرد که فناوری اطلاعات و ارتباطات توانسته است تغییراتی را در هویت اجتماعی نواحی روستایی به وجود آورد.

توسعه روستایی, فناوری اطلاعات و ارتباطات, هویت اجتماعی, دهستان شاندیز