امیر حسن زاده - گروه علوم خاک، دانشکده کشاورزی، دانشگاه ولی عصر (عج) رفسنجان، رفسنجان، ایران
محسن حمیدپور - گروه علوم خاک، دانشکده کشاورزی، دانشگاه ولی عصر (عج) رفسنجان، رفسنجان، ایران

در خاک­های آهکی که بخش عمده ای از اراضی زراعی و باغی کشورمان را شامل می گردد، مقادیر زیادی از فسفر موجود در کودهای شیمیایی، بعد از ورود به خاک نامحلول و به صورت فسفات های کلسیم یا آپاتیت تبدیل شده و به همین منظور امروزه برای افزایش کارایی آن­ها و همچنین کاهش آلودگی زیست محیطی ناشی از کاربرد این کودها به ترکیبات جدید کندرها توجه ویژه ای شده است. هدف از انجام این پژوهش، بررسی اثر pH و نسبت های کاتیون دو ظرفیتی به سه ظرفیتی بر سرعت رهاسازی فسفر از هیدروکسیدهای دوگانه لایه ای (LDHs) بود. در این پژوهش ابتدا دو نوع Mg-Al-LDH با آنیون بین لایه­ای نیترات و با نسبت های کاتیون دو ظرفیتی به سه ظرفیتی دو به یک و سه به یک (به ترتیب LDH-N۱ و LDH-N۲) ساخته شدند و سپس با استفاده از روش تبادل یونی، آنیون بین لایه­ای با آنیون فسفات جایگزین شد و در نهایت دو Mg-Al-LDH با آنیون بین لایه ای فسفات تهیه گردید. آزمایشات پیمانه ای در محلول زمینه ۰/۰۳ مولار نیترات پتاسیم جهت بررسی اثر pH و زمان بر سرعت رهاسازی فسفر از LDH-P۱ و  LDH-P۲انجام شد. نتایج آزمایش نشان داد که افزایش pH از ۶ به ۸ در حضور محلول زمینه ۰/۰۳ مولار نیترات پتاسیم، منجر به افزایش فسفر رها شده از هر دو نوع LDH شد. به عنوان مثال با افزایش pH اولیه سوسپانسیون­ها از ۶ به ۸ مقدار فسفر رها شده از LDH-P۱ از ۵۹/۳۸ میلی گرم بر کیلوگرم به ۹۱/۴۱ میلی گرم بر کیلوگرم افزایش یافت. در هر دو pH مورد مطالعه (۶ و ۸)، مقدار فسفر رهاشده از LDH-P۲ به ترتیب ۴۶/۱، ۳۳/۱ برابر بیشتر ازLDH-P۱  بود. سرعت رهاسازی فسفر ازLDH  در مرحله اول از ۰ تا ۴۰۰ دقیقه، دارای سرعت بیشتر و در طی ۴۰۰-۱۱۷۵ دقیقه با سرعت کمتری ادامه یافت. هم­چنین بر اساس نتایج، در بین معادلات سینتیکی مطالعه شده، معادلات شبه مرتبه دوم و پخشیدگی پارابولیکی بهترین برازش را بر داده های رهاسازی فسفر داشتند.

فسفر قابل دسترس, کود کندرها, مدل های سینتیکی, هیدروکسید های دو گانه لایه ای