ایوب امیدی - دانشجو پسادکترای زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شهید بهشتی

تلمیح آرایه ای است که در سراسر جغرافیای ادبیات ایران، اعم از شعر و نثر، انعکاس گسترده ای دارد و همواره برای علاقه مندان پلی ارتباطی میان حال و گذشته بوده و به سان آینه ای است که خوانندگان، گذشته ی غبارآلود و خاطرات مه گرفته ی خود را در آن نظاره می کنند. کاربرد تلمیح در شعر، از یک سو موجب خلق معانی تازه می گردد و از سوی دیگر نقش مهم و موثری در خیالانگیزی ، مانایی و غنای تصاویر شعری ایفا می -کند و باعث تاثیر و نفوذ هرچه بیش تر مضامین و افکار شاعر بر ذهن و اندیشه ی مخاطب می شود. با توجه به موارد ذکر شده و اهمیت مقوله ی تلمیح در زیبایی و آرایش کلام، نویسندگان به بررسی مقوله ی تلمیح در اشعار کردی جنوبی پرداختند. این مقاله که به روش کتابخانه ای و اسنادی انجام گرفته ، کوشیده است ضمن ارائه ی تعاریف مختلف بدیع نگاران از تلمیح ، به استخراج، توضیح و تبیین مصادیق آن با استناد به اشعار کردی جنوبی و ذکر بسامد انواع آن بپردازد. در پایان به این نتیجه رسیدیم شاعرانی ازجمله غلامرضاخانارکوازی (تلمیحات قرآنی )، شاکه و خانمنصور(تلمیحات پهلوانی و اسطورهای ) و ناهید محمدی (تلمیحات انبیاء و ائمه و پهلوانی ) با نوآوری و تطابق این صنعت زیبا با فرهنگ و ادب کردی ، به شیوهای هنرمندانه این ترفند بدیعی را با مضامین ذهنی و عاطفی خود هم سو ساخته اند و از این صنعت در جهت زیباسازی و تزیین اشعار خود بهره بردهاند. با بررسی اشعارکردی جنوبی (شاعران برجسته ی کردی جنوبی ) که در مجموع ۳۲۰ مورد از انواع تلمیح را در بر داشت ، به این نتیجه رسیدیم : تلمیح های مربوط به داستانهای انبیاء و ائمه (ع) با ۱۴۶ مورد و فراوانی ۶۳/۴۵ درصد، بیش ترین بسامد و تلمیح های مربوط به پهلوانان با ۳۵ مورد و فراوانی ۹۴/۱۰ درصد، کم ترین بسامد را دارند. تلمیح به داستانهای عشاق با ۵۷ مورد و فراوانی ۸۱/۱۷ درصد، تلمیح به داستانهای پادشاهان با ۴۵مورد و فراوانی ۶ /. ۱۴ درصد و تلمیح به آیات و احادیت نیز با ۳۷ مورد و فراوانی ۵۶ / ۱۱ درصد نیز به ترتیببیشترین بسامد را دارند.

اشعارکردی جنوبی، تلمیح انبیاء و ائمه، عشاق، پادشاهان آیات و احادیث ،پهلوانان