ایوب امیدی - دانشجو پسادکترای زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شهید بهشتی

قربانی حیوانات، رسمی است که در اغلب ملت ها و در ادوار گوناگون تاریخ ، رواج داشته است و افراد با ذبح انواع حیوانات و تقدیم آن به نیروهای فراطبیعی ، تلاش می کردند به آنها نزدیک شوند و لطف و خشنودی آنها را نسبت به خود جلب کنند. در متون مختلف ادب فارسی نمونه هایی از قربانی انواع حیوانات یافت شد. پژوهش حاضر که به روش توصیفی -تحلیلی و بر مبنای مطالعه کتابخانه ای انجام شده است ، می کوشد به تحلیل قربانی های حیوانی در متون نثر تعلیمی (تا قرن هفتم ) بر اساس نظریه های آیین قربانی بپردازد. نتایج پژوهش ، نشان می دهد که تعدیل قربانی های انسانی به قربانی های حیوانی از آثار نیک پایه گذاران ادیان الهی است . در متون مختلف ادبی اغلب حیواناتی چون: گاو، شتر، گوسفند، اسب به مناسبت های مختلفی چون بلاگردانی ، دفع نحوست و چشم زخم ، شکرگزاری ، کامیابی در امور،تولد فرزند، تقویت روان متوفی و دفع جادو و ابطال طلسم قربانی می شوند. قربانی حیوانات به ترتیب در متون عرفانی و داستانی غیرتمثیلی برجسته تر است ؛ ام ا در متون تمثیلی نوع آیین ، نمود برجسته ای ندارد. در تحلیل مصادیق قربانی های حیوانی نیز نظریه های بلاگردانی فریزر و خشنودی ایزدان از بویس و تایلور در تحلیل مصادیق قربانی ، کارآمدتر و انعطافپذیرتر از سایر نظریه هاست .

آیین قربانی ؛ قربانی حیوانات، نظریه های قربانی ؛ متون تمثیلی ، متون داستانی غیرتمثیلی و متون عرفانی .