یوسف جوانمردی - کارشناسی زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه لرستان

ادبیات عرفانی نوعی زنجیرهوارگی را طی می کند که بر اساس آن، سیر تاریخی آثار و اندیشه های عرفا به هم دیگر، متصل و در پیوند است . گرچه در برهه هایی نوعی تحول و حتی گسست در این زنجیره مشاهده می شود، اما با یک بررسی جامع درزمانی ، مشخص می شود که نوعی مشابهت و همانندی یکپارچه در ادبیات عرفانی ایران از نظر مضامین و مصادیق وجود دارد. با توجه به اهمیت وافر ادبیات عرفانی و آثار عارفان در ادبیات فارسی ، تحقیق حاضر با روش توصیفی و تحلیلی ، کوشیده است تا به بررسی و شناسایی استعارهها و گفتگومندی های گفتمانی در آثار عرفانی عطار نیشابوری و به ویژه تذکره الاولیاء بپردازد. یافته ها، نشان داد که نثر تذکرهالاولیاء از نظر تاریخی ، کاملا وابسته به الگوهای متنی نثر صوفیانه قرن پنجم است و گفتمان عطار، بر اساس فراروایت نجات بخشی شکل گرفته است . از منظر گفتگومندی نیز عطار نیشابوری ، زنجیره وارگی آثار پیشینیان را حفظ کرده و بر اساس خط و سیاق آنان پیش رفته است ؛ گرچه نوآوری و تحول با حفظ وابستگی به سبک قدما، باعث شده است تا جایگاه گفتمانی عطار، ممتاز گردد.

ادبیات عرفانی ، گفتگومندی ، استعاره، عطار نیشابوری